Het verlies van een zielsverwant kan op vele manieren gebeuren
Het verlies van een soulmate kan een van de meest verwoestende ervaringen zijn die iemand kan meemaken. Een soulmate is iemand met wie we ons diep verbonden voelen, iemand die we liefhebben en koesteren, en iemand zonder wie we ons geen leven kunnen voorstellen. Wanneer we een soulmate verliezen, kan het voelen alsof er een stuk van onszelf ontbreekt, en de pijn kan overweldigend zijn.
Het verlies van een zielsverwant kan op vele manieren gebeuren. Het kan zijn door de dood, een scheiding of een ruzie. Hoe het ook gebeurt, het verlies blijft hetzelfde, en de pijn blijft echt. Het is belangrijk te onthouden dat rouw een natuurlijk en noodzakelijk proces is bij het verwerken van het verlies van een geliefde, inclusief een soulmate.
Het leren omgaan met verdriet
Een van de moeilijkste delen van het verlies van een soulmate is accepteren dat ze echt weg zijn. Het is gemakkelijk om te hopen dat ze terugkomen, maar het is belangrijk te begrijpen dat ze niet terugkomen. Deze acceptatie is niet iets dat van de ene dag op de andere gebeurt, het vergt tijd en geduld.
Het is ook belangrijk te onthouden dat genezing tijd kost. Er is geen vaste tijdlijn voor hoe lang het duurt om over het verlies van een zielsverwant heen te komen. Iedereen rouwt anders. Wat voor de ene persoon werkt, werkt misschien niet voor de andere. Het is belangrijk dat je jezelf toestaat te rouwen op de manier die voor jou natuurlijk aanvoelt, of dat nu is door te huilen, een dagboek te schrijven of met een therapeut te praten.
Een manier om met het verlies van een soulmate om te gaan is je te concentreren op de herinneringen die jullie samen deelden. Denk aan de goede tijden en de liefde die jullie deelden. Bewaar aandenkens en foto’s die je aan hen herinneren. Als je je op je gemak voelt, deel dan je herinneringen met anderen. Het kan een manier zijn om hun herinnering levend te houden en hen te eren.
Rouwen kan fysiek en emotioneel slopend zijn, dus het is belangrijk om voor je lichaam en geest te zorgen. Dit kan betekenen dat je goed eet, voldoende rust neemt en beweegt. Het is ook belangrijk om je te omringen met mensen die van je houden en je steunen.
Rouwen is een proces en het is belangrijk om geduld te hebben met jezelf terwijl je je gevoelens verwerkt. Het is ook belangrijk om te onthouden dat het goed is om verder te gaan en weer geluk te vinden. Je zielsverwant zou willen dat je gelukkig bent en je leven ten volle blijft leven.
Het verlies van een zielsverwant is nooit gemakkelijk
Kortom, het verlies van een zielsverwant is een moeilijke en pijnlijke ervaring. Het is belangrijk te onthouden dat verdriet een natuurlijk en noodzakelijk proces is om het verlies van een geliefde te verwerken. Onthoud dat genezing tijd kost. Focus op de herinneringen die jullie samen deelden. Zorg voor jezelf. Onthoud dat je niet alleen bent op deze reis. Tijd kan de pijn genezen, maar niet je verlies. Herinneringen en liefde zullen altijd bij je zijn.
Een zielsverwant verliezen is nooit gemakkelijk, maar met tijd, steun en zelfzorg kun je leren leven met het verlies en een nieuwe weg vinden … en je Licht weer zien schijnen.
De Cederberg bergen baden in diepblauw; in elke curve van de vorm, herinner ik mij jou, in de vorm van de contouren, lijkt elke helling op jou.
Rijp voor de zeis, deed je mij pijn, overweldigd door een diep gevoel. In de vorm van de contouren, lijkt elke helling op jou.
De tong van de maan in de ochtenddauw hield me vast, opgewonden door jouw bruisen. De Cederberg bergen baden in diepblauw.
Het gerimpelde oude shirt dat je langzaam ontgroeide blijf ik gladstrijken voor de herinnering. In de vorm van de contouren, lijkt elke helling op jou.
Zal ik nooit de nacht vergeten dat je wegvloog, Ik ben nog steeds gevuld met een gevoel van jouw essentie; de Cederberg bergen baden in diepblauw.
In brieven die ik verloren dacht, heb ik je teruggevonden, elliptische lijnen vol van jouw aanwezigheid. De Cederberg bergen baden in diepblauw. In de vorm van de contouren, lijkt elke helling op jou.
Het bovenstaande gedicht, in de vorm van een Villanelle, is geschreven door Robin Winckel -Mellish en met haar goedkeuring op deze site geplaatst. Het gedicht beschrijft het verlies van haar partner en komt uit de bundel: “Messages from the Bees,” door Robin Winckel-Mellish, uitgever “African Books Collective,” ISBN 9781928215356 Vertaald door Hans Fransen in overleg met de auteur.
Nu is het anders door het leren omgaan met het verlies van mijn dochter Anne Birgit en mijn echtgenote Mary-Anne. Ik wil niet zeggen dat het gemis en het verdriet weg zijn. Integendeel, diep vanuit mijn hart kan ik er nu mee omgaan en dat lijntje van hart tot hart zal altijd wel blijven bestaan. Nu loop ik op ongebaande paden en verbazend genoeg voelt dat alsof het altijd zo heeft moeten zijn.
Nu is het anders
Ik ben een geheel ander mens dan vroeger, doe niet meer de dingen die ik vroeger deed!
Vroeger was ik materieel gericht alles moest snel, sneller, snelst. Daarna werd het immaterieel en begon ik te vertragen.
Nu is het emotioneel gericht en ga ik als een slakkengang. Ik begeleid nu mensen met hun verlies en rouw.
Achteraf … dit had ik eerder willen doen! Moesten mijn muzen sterven, om dit duidelijk te maken? Misschien was dat altijd al het plan en mij te omarmen met de liefde die in mijn jeugd ontbrak.
En nu … nu voelt het … nee, nu is het Weten … diep vanbinnen in mijn hart … dat ik de juiste richting ga, dat alles zo heeft moeten zijn.
Hans Fransen, 2021
Nu is het anders. De reis was niet gemakkelijk. Er waren momenten dat ik de handdoek in de ring gooide maar toch besloot om door te gaan! Het kostte veel energie en volharding. En toch, achteraf gezien was het dat meer dan waard! Achteraf, ja, dat dan weer wel.
Op zaterdag 18 juni 2022 is Annette, een dierbare vriendin, overleden … ze is naar Huis gegaan. Ik zal haar missen!
Zaterdag 18 juni is voor mij altijd al een bijzondere dag! Want 22 jaar terug, op diezelfde 18 juni, is mijn dochter Anne Birgit overleden. Beiden terminaal, en beiden veel te vroeg gestorven. Beiden hun leven beëindigend met het besluit: “Tot hier, en niet verder!”
Twee bijzondere vrouwen die bepalend zijn van de koers van mijn levenspad!
De laatste wens van Anne Birgit aan mij was mensen leren omgaan met hun verlies en rouw. Ik heb het haar beloofd! En ergens op dat toen voor mij volledig nieuwe pad als ervaringsdeskundige, kwam ik Annette tegen. Het voelde alsof zij op mijn pad werd gezet en dat het resultaat voor ons beiden ertoe zou doen. Eind mei vroeg zij aan mij of ik terminale patiënten … mensen die gaan sterven … wilde begeleiden op het laatste stukje van hun levenspad … omdat zij vindt, net als destijds mijn dochter … omdat Annette vindt dat ik daar goed in ben. Ik heb het haar beloofd!
De reis met Annette begon zo’n 6, 7 jaar geleden rond het moment dat bij haar werd geconstateerd dat die vreselijke ziekte, kanker, weer terug was. Wij zijn tijdens die reis steeds dichter naar elkaar toegegroeid. Dat kon haast niet anders. Door het helpen oplossen van de geregeld zware puzzels waar zij mee te maken kreeg en de daaraan verbonden keuzes, soms zelfs over leven en dood, groei je steeds meer naar elkaar toe.
Zo waren er de vele puzzels die zich vertaalden in CT-Scans, Pet-Scans, chemo’s, bestralingen … in behandelingen die leken aan te slaan … en later toch weer niet. Iedere keer was het weer zoeken naar nieuwe oplossingen. Het was om moe van te worden. Tot het moment dat er géén oplossingen meer waren! Dat was het moment waar onze gesprekken nog intenser … nog dieper werden.
Er waren puzzels die zich vertaalden in de omgang met de mensen om haar heen. Vrienden werden bekenden, bekenden vielen weg. We hebben er ons vaak over verbaasd.
Waar wij ons nog meer over verbaasden waren de onverwachte vrienden waarbij de relaties met Annette juist intenser werden … meer empathisch werden … meer diepgang kregen. Cadeautjes vond zij dat. In mijn ogen zijn het haar Gouden Vrienden.
Ondanks al dat verdriet kon Annette intens genieten … van de kleuren in de natuur … van de schoonheid en de geuren van de bloemen … van voorbijvliegende wolken aan een stralende hemel … van het strand, de zee, de zon… van meeuwen op het strand die zwevend in de wind het terras afloerden om wat lekkers weg te snaaien … en ze kon … intens genieten van de mensen die zij liefhad.
Annette, dank je dat je mijn maatje was tijdens mijn opleiding Omgaan met Verlies. Je was een maatje in de zin van het almaar blijven doorvragen waar we op dat moment mee bezig waren. Jij was de bron voor een aantal van mijn blogs (zoals: de wachtkamer of laat me niet alleen). Voor de invulling van één van de opdrachten die voor het afstuderen noodzakelijk waren gaf jij inhoud. Jij bent een bron voor het nog dieper inzicht krijgen in de laatste levensfasen van ons als mens. Dank daarvoor.
Annette, dank je voor het compliment dat je mij je ware zelf hebt laten zien … die van een sterke, stoere, trotse vrouw … die als een tijger haar klauwen uitslaat als je ook maar even aan haar kinderen komt … die een enorme drang tot overleving heeft … en als jij het in Annettes ogen verdiende, was haar niets te veel voor jou! Je hebt mij ook jouw kwetsbare kant laten zien … die van een jonge blije deerne dansend in de wei, met lange blonde haren wapperend in de wind en armen vol weidebloemen.
Dank Annette, dat ik je mocht begeleiden en dat je mij toeliet op vele delen van jouw pad.
Dag Annette, je zal gemist worden … ik zal je missen!
Het is een zware reis voor de ouder(s) die een chronisch ziek kind verzorgen en begeleiden. Het wordt extra zwaar wanneer het kind terminaal is en uiteindelijk sterft. De reis houdt daarmee echter niet op. De reis van het gezin gaat verder zonder het kind met … die lege plaats in het gezin … dat lege gevoel van binnen … telkens eraan worden herinnerd bij feestdagen en familiegebeurtenissen … dat stille verdriet om anderen niet te belasten … het verlies van alle dromen die je had voor je kind … het verlies van (een deel van) je toekomst.
Samengevat kwamen de reacties op de betreffende blog op het volgende neer:
Het maakt niet uit hoe lang het verlies van je kind is geleden …
Maanden … jaren … of zelfs decennia …
Het maakt niet uit hoe lang het kind heeft geleefd …
Wonden worden niet geheeld …
Wonden worden alleen maar erger …
Hoelang het ook duurt …
Het voelt (soms) als de dag van gister …
De rauwe en harde kantjes van het verlies gaan (misschien) uiteindelijk wat zachter worden …
De pijn van het verlies van je kind zal altijd bij je blijven!
Het doel van de huidige blog is het proberen antwoord te geven op de vragen die uit deze reacties bij mij komen boven drijven. Daar moet ik dan wel direct een kanttekening bij plaatsen. Iedereen gaat immers met het verlies en rouw op een persoonlijke manier om. Een persoonlijk op maat gesneden antwoord kan ik daardoor hier nu niet geven … wel in hoofdlijnen.
Dan nu de twee vragen:
Waarom duurt het zolang tot je (misschien) kan omgaan met het verlies van je kind?
Misschien worden de rauwe en harde kantjes van de pijn van het verlies van je kind uiteindelijk zachter maar waarom gaat het nooit echt weg?
Een (bijna) aaneengesloten reeks van verliesmomenten
Het gaat over een (bijna) aaneengesloten reeks aan verliesmomenten … zoals een opeenstapeling van losse stenen waarbij elke steen een verliesmoment voorstelt, inclusief de daarbij optredende emoties. Voor iedere steen … voor ieder verliesmoment zou je kunnen leren omgaan met het verlies en de rouw die daarbij gepaard gaan.
Het begint al wanneer je vlak na de geboorte van je kind wordt verteld dat het geen lang leven is gegund … misschien omdat je kind chronisch ziek is of een erfelijke afwijking heeft … en hoewel de medische wereld weliswaar tot veel instaat is … dit keer helaas niet voor je pasgeboren kind. Of het begint na jaren wanneer je te horen krijgt dat je kind ernstig ziek is … en zware behandelingen moet ondergaan … zoals bij kanker. Op die momenten val je van het ene het naar andere moment … van grote vreugde … naar intens verdriet.
Met de angst om je hart vraag je je af “Hoe nu verder?”
Gedurende de daaropvolgende jaren dat je je uiterste best doet om voor je kind te zorgen … zodat het zo lang mogelijk mag leven … zijn er van die momenten dat het goed gaat met je kind … misschien zelfs uitstekend … en krijg je weer hoop. Om dan de volgende keer (weer) te ontdekken dat het ijdele hoop was omdat je kind weer verder achteruit is gegaan. Slaat je de angst om het hart … heb je slapeloze nachten … waarin je je afvraagt … is dit het nu … hoe moet ik nu verder … wat kan en mag ik nog allemaal doen voor mijn kind?
Uiteindelijk komt dan dat verliesmoment in de aanloop naar het overlijden van je kind … en het sterven van je kind … dat ultieme moment … dat je niet anders kan … dan je kind laten gaan.
En daarna? Pas dan begin je beetje bij beetje te beseffen wat voor rollercoasterrit je hebt meegemaakt in je leven. Uiteindelijk begin je te beseffen dat je nog een lange weg hebt te gaan in de hoop weer je “oude” zelf te mogen worden … om later te ontdekken dat je met je “nieuwe” zelf verder moet in het leven. En ook hier ontstaat een verliesmoment met de ontdekking dat je “oude zelf” geen optie meer is.
Achteraf ontdek je dat die (bijna) aaneengesloten reeks aan verliesmomenten … niet meer als een opeenstapeling van losse stenen kan worden gezien waarbij elke steen een verliesmoment voorstelt inclusief de daarbij optredende emoties. Door de chronische ziekte van je kind, de vele momenten van hoop en tegenslag … door het bijna continu overleven … was er niet echt tijd om (goed) te leren omgaan met verlies en rouw … is het een continu proces geworden van verlies en rouw … lijken de stenen van de stapel aaneen gesmeed tot grote(re) blokken die het leren omgaan met je verlies en rouw alleen maar bemoeilijken. Iets waar je niet op zit te wachten want je hebt toch al zo weinig tijd over … voor jezelf.
Dat maakt het allemaal zo zwaar … misschien wel extra zwaar … om (uiteindelijk) met je verlies en je rouw te leren omgaan en zal de pijn altijd blijven.
Een emotionele rollercoaster
Gedurende al die maanden … jaren … lijkt het voor je alsof je van de ene crisis in de volgende bent gestapt. Telkens moest je weer opzoek naar nieuwe antwoorden omdat oude antwoorden niet meer bleken te voldoen. Het was om moe van te worden … rusten kon je niet … opgeven was niet aan de orde … het zorgen voor je kind was voor jou immers vele malen belangrijker. Het waren gevoelens die je geregeld overdonderden … je op je grondvesten lieten schudden … je wereldbeeld op z’n kop zette … en je onzeker maakten. Het kan toch niet zo zijn dat jouw kind eerder sterft dan jij als ouder … dat hoort toch niet … dat mag toch niet? Het is gewoon niet eerlijk! Toch gebeurde het!
De grootste angst van jou als ouder is dat jij je kind verliest … dat je (een deel van) je toekomst verliest. De angst dat jij als ouder hebt gefaald … dat je meer had moeten doen … dat je … En ook al wanneer jou geen enkel verwijt kan worden gemaakt … heb je op de een of andere manier het gevoel dat je hebt gefaald.
Dat we allemaal een keer gaan sterven … dat weten we … dat is, het moeilijk het soms ook is, dat is okay. Maar een kind verliezen? Ondanks dat je je volledig hebt ingezet voor je kind … je tot het uiterste bent gegaan om je kind zo lang mogelijk te laten leven … is je kind uiteindelijk toch overleden.
Daar komt nog bij wat deze ouders gedurende al die maanden … jaren … meemaakten, is dat van de ene crisis in de andere stappen … van het ene verliesmoment naar het andere stappen. Om nu voor ieder verliesmoment te leren omgaan met verlies en rouw … om daar een balans in te vinden … daar hadden ze gewoon de tijd niet voor. Zij waren volop bezig met het verzorgen van hun kind … het zo lang mogelijk te laten leven … deze ouders konden alleen maar … overleven.
Dat maakt het allemaal zo zwaar … misschien wel extra zwaar … om (uiteindelijk) met je verlies en je rouw te leren omgaan en zal de pijn altijd blijven.
Jouw wereld lijkt bijna stil te staan en jouw buitenwereld … die dendert maar door
Wanneer de uitvaart van je kind eenmaal achter de rug is … wanneer je denkt dat je tot rust mag komen, kan komen … dat al die stress en de drukte rondom het verzorgen van je kind achter de rug is … dat je eindelijk mag en kan leren omgaan met je verlies van het kind en je rouw … dan pas ontdek je dat de dood van je kind alles heeft veranderd … voor altijd!
Het verlies van je kind doet je ook beseffen dat je gezin is veranderd … dat er een lege plek is ontstaan. Het zal nooit meer hetzelfde worden. Tijdens vreugdevolle gebeurtenissen binnen jouw gezin en je familie … tijdens feestdagen en verjaardagen … is er altijd weer dat bijzondere gevoel … het gevoel van die lege plaats … het gevoel van het gemis van je overleden kind.
Wanneer je in de loop van jaren vrienden van je kind ontmoet … die inmiddels zijn getrouwd … misschien zelf kinderen hebben gekregen … misschien hebben gestudeerd … dan rouw je over alles wat je overleden kind nooit meer kan doen. Op zo’n moment zie je wel dat vrienden van je kind ouder zijn geworden, maar zelf kan je je geen voorstelling maken hoe jouw overleden kind er op dat moment zou uitzien … anders dan op die foto die ergens in huis staat of hangt. Ondanks al het gemis en de leegte zal je moeten doorgaan met je eigen leven … of je er nu voor klaar bent of niet. Niet alleen voor de doordenderende wereld om je heen … maar vooral voor je gezin.
Veel mensen weten dat iedereen op een eigen manier omgaat met verlies en rouw en toch loop je het risico dat mensen buiten jouw gezin je zien als “iemand die niet op de juiste manier met verdriet omgaat.” Het gevolg is dat je jouw verdriet op dat moment weer onderdrukt omdat je er moet zijn voor je partner, je andere kind(eren) … voor de mensen om je heen. Uiteindelijk val je weer terug in je overlevingsmodus … daar was je tijdens het leven van je kind toch al heel erg goed in geworden. Het leren omgaan met jouw verlies en rouw dreigt er daardoor (weer) bij in te schieten … en na het verstrijken van de jaren staan jij en de mensen om je heen er niet meer bij stil … blijf je onbewust hangen in je verdriet.
Dat maakt het allemaal zo zwaar … misschien wel extra zwaar … om (uiteindelijk) met je verlies en je rouw te leren omgaan en zal de pijn altijd blijven.
Jouw buitenwereld heeft geen idee wat er bij jou speelt
Overweldigende emoties
Vaak hoor je mensen zeggen dat ze met je meeleven … dat ze weten hoe jij je voelt. Een ding is zeker … deze mensen hebben geen (enkel) benul wat het betekent wanneer je je kind verliest … wanneer er door het overlijden van je kind een tsunami van emoties door jou, je gezin en je familie gaat. Het gevoel is “verwoestend” … is overweldigend … bijna niet te bevatten … en bijna nauwelijks in woorden uit te drukken.
Uiteindelijk komt er een moment dat je met anderen niet meer over het verlies van je kind wil praten … om die anderen niet te belasten met je verdriet. Al was het maar om het stempel medelijden te vermijden, of om te voorkomen dat anderen je bewust of onbewust uit de weg gaan … omdat die anderen zelf bang zijn of niet weten hoe zijzelf daarmee kunnen omgaan. Je krijgt zoiets als een kort lontje … je hebt snel in de gaten of de interesse die van de ander uitgaat wel is gemeend … wel echt is! Je doorgrondt heel snel allerlei onzinverhalen die nergens op slaan.
Je gaat gesprekken uit de weg waar anderen zeggen dat zij dat ook hebben meegemaakt, is het niet bij henzelf dan wel bij een ander, maar dan erger. Hoe empathisch zijn die mensen dan? Daar komt nog bij dat de puzzels die jij moet zien op te lossen … of voor de rest van je leven mee moet (leren) omgaan … vaak een proces van lange adem is. Omdat vaak aan de buitenkant het verdriet niet goed is te zien, zijn anderen na wat langere tijd verbaasd dat je nog steeds … maanden, jaren later … aan je overleden kind denkt. Daar hebben ze dan een uitgesproken mening over zonder te beseffen en te begrijpen wat er bij jou emotioneel echt speelt … wat het voor jou betekent een kind te verliezen dat je (jarenlang) hebt begeleid, geholpen, verzorgd opdat het zo lang mogelijk mocht leven.
Veel mensen gaan je uiteindelijk bewust of onbewust uit de weg. Misschien is het omdat men het verlies van een kind eng vindt … men er niets mee te maken wil hebben … men met een kant van het leven in aanraking komt waarvoor men bang is … een kant van het leven waar de dood een rol speelt … een kant waar heel andere normen en waarden belangrijk zijn dan succes, schoonheid en status. Het maakt dat je steeds minder mensen om je heen hebt … vaak komen daar wel weer een paar anderen voor in de plaats … en hou je een klein select groepje mensen over … echte vrienden die je steunen door dik en dun.
Dat maakt het allemaal zo zwaar … misschien wel extra zwaar … om (uiteindelijk) met je verlies en je rouw te leren omgaan en zal de pijn altijd blijven.
Afronding
Het is een zware reis voor de ouder(s) die een chronisch ziek kind verzorgen en begeleiden. Het wordt extra zwaar wanneer het kind terminaal is en uiteindelijk sterft. De reis houdt daarmee echter niet op. De reis van het gezin gaat verder zonder het kind met … die lege plaats in het gezin … dat lege gevoel van binnen … telkens eraan worden herinnerd bij feestdagen en familiegebeurtenissen … dat stille verdriet om anderen niet te belasten … het verlies van alle dromen die je had voor je kind … het verlies van (een deel van) je toekomst.
Dat maakt het allemaal zo zwaar … misschien wel extra zwaar … en duurt het zo lang … maanden, jaren, decennia … om uiteindelijk (misschien) met je verlies en je rouw te leren omgaan … misschien gaat daarom de pijn van het verlies van je kind nooit weg.
