(133) Dag Annette, ik zal je missen

Geschatte leestijd: 4 minuten

Op zaterdag 18 juni 2022 is Annette, een dierbare vriendin, overleden … ze is naar Huis gegaan. Ik zal haar missen!

Zaterdag 18 juni is voor mij altijd al een bijzondere dag! Want 22 jaar terug, op diezelfde 18 juni, is mijn dochter Anne Birgit overleden. Beiden terminaal, en beiden veel te vroeg gestorven. Beiden hun leven beëindigend met het besluit: “Tot hier, en niet verder!”

Twee bijzondere vrouwen die bepalend zijn van de koers van mijn levenspad!

De laatste wens van Anne Birgit aan mij was mensen leren omgaan met hun verlies en rouw. Ik heb het haar beloofd! En ergens op dat toen voor mij volledig nieuwe pad als ervaringsdeskundige, kwam ik Annette tegen. Het voelde alsof zij op mijn pad werd gezet en dat het resultaat voor ons beiden ertoe zou doen. Eind mei vroeg zij aan mij of ik terminale patiënten … mensen die gaan sterven … wilde begeleiden op het laatste stukje van hun levenspad … omdat zij vindt, net als destijds mijn dochter … omdat Annette vindt dat ik daar goed in ben. Ik heb het haar beloofd!

De reis met Annette begon zo’n 6, 7 jaar geleden rond het moment dat bij haar werd geconstateerd dat die vreselijke ziekte, kanker, weer terug was. Wij zijn tijdens die reis steeds dichter naar elkaar toegegroeid. Dat kon haast niet anders. Door het helpen oplossen van de geregeld zware puzzels waar zij mee te maken kreeg en de daaraan verbonden keuzes, soms zelfs over leven en dood, groei je steeds meer naar elkaar toe.

Zo waren er de vele puzzels die zich vertaalden in CT-Scans, Pet-Scans, chemo’s, bestralingen … in behandelingen die leken aan te slaan … en later toch weer niet. Iedere keer was het weer zoeken naar nieuwe oplossingen. Het was om moe van te worden. Tot het moment dat er géén oplossingen meer waren! Dat was het moment waar onze gesprekken nog intenser … nog dieper werden.

Er waren puzzels die zich vertaalden in de omgang met de mensen om haar heen. Vrienden werden bekenden, bekenden vielen weg. We hebben er ons vaak over verbaasd.

Waar wij ons nog meer over verbaasden waren de onverwachte vrienden waarbij de relaties met Annette juist intenser werden … meer empathisch werden … meer diepgang kregen. Cadeautjes vond zij dat. In mijn ogen zijn het haar Gouden Vrienden.

Ondanks al dat verdriet kon Annette intens genieten … van de kleuren in de natuur … van de schoonheid en de geuren van de bloemen … van voorbijvliegende wolken aan een stralende hemel … van het strand, de zee, de zon… van meeuwen op het strand die zwevend in de wind het terras afloerden om wat lekkers weg te snaaien … en ze kon … intens genieten van de mensen die zij liefhad.

Annette, dank je dat je mijn maatje was tijdens mijn opleiding Omgaan met Verlies. Je was een maatje in de zin van het almaar blijven doorvragen waar we op dat moment mee bezig waren. Jij was de bron voor een aantal van mijn blogs (zoals: de wachtkamer of laat me niet alleen). Voor de invulling van één van de opdrachten die voor het afstuderen noodzakelijk waren gaf jij inhoud. Jij bent een bron voor het nog dieper inzicht krijgen in de laatste levensfasen van ons als mens. Dank daarvoor.

Annette, dank je voor het compliment dat je mij je ware zelf hebt laten zien … die van een sterke, stoere, trotse vrouw … die als een tijger haar klauwen uitslaat als je ook maar even aan haar kinderen komt … die een enorme drang tot overleving heeft … en als jij het in Annettes ogen verdiende, was haar niets te veel voor jou! Je hebt mij ook jouw kwetsbare kant laten zien … die van een jonge blije deerne dansend in de wei, met lange blonde haren wapperend in de wind en armen vol weidebloemen.

Dank Annette, dat ik je mocht begeleiden en dat je mij toeliet op vele delen van jouw pad.

Dag Annette, je zal gemist worden … ik zal je missen!

(118) Ik wil weer zijn zoals ik vroeger was

Voor het leren omgaan met haar verdriet had Mila in feite een doel gesteld, ze wilde weer zo graag die vrouw van vroeger zijn. In mijn beleving is dat doel subjectief. Hoe zou je dat kunnen meten? Hoe kan dan aan dat doel worden voldaan wil het voor haar acceptabel zijn?

Ik wil weer zijn zoals ik vroeger was …

Ik kwam beiden tegen, druk pratend met elkaar, in een cafétje ergens in een dorp langs de Belgische kust. Mila, een gefingeerde naam, stond op het punt in tranen uit te barsten, haar vriendin had troostend een arm om haar heen geslagen. Mila’s vriend bleek haar, na voor haar gelukkige jaren, te hebben verlaten voor een ander, een jongere en rijkere vrouw. Het was gewoon niet eerlijk. Ze bleek zich inmiddels erbij te hebben neergelegd dat hij niet meer zou terugkomen. Haar verdriet was er daarmee niet minder om. Ze was diepongelukkig en dat was duidelijk aan Mila te zien. Het leek alsof het licht uit haar ogen was verdwenen. Ze wilde weer zo graag die vrouw van vroeger zijn, blij, met een schaterende lach, sprankelend en genietend van alles dat het leven haar gaf.

Ze wilde weer zo graag als vroeger zijn
Het leek alsof het licht uit haar ogen was verdwenen
Het gaat om meer dan alleen het verlies accepteren

Voor het leren omgaan met haar verdriet had Mila in feite een doel gesteld; ze wilde weer zo graag die vrouw van vroeger zijn. In mijn beleving is dat een subjectief doel. Want hoe zou je dat kunnen meten? Wat als zij maar een beetje van het gewenste resultaat bereikt. Is dat voor haar dan acceptabel of, juist niet? In hoeverre zou aan dat doel moeten worden voldaan wil het voor haar überhaupt acceptabel zijn?

Met het stellen van dat doel heeft Mila haar rouwproces onnodig complex gemaakt. Waarom zou je niet met je rouwproces beginnen en kijken waar je uiteindelijk uitkomt? En dan afhankelijk van het verloop van het proces zelf, hier en daar (wat) bijsturen. Misschien ontdekt ze zelfs levenspaden en resultaten die achteraf veel aantrekkelijker zijn dan wat ze in eerste instantie had bedacht.

Het gaat om het maken van keuzes

Om verder te komen in het leven en tegelijkertijd haar doel te bereiken, zal Mila keuzes moeten maken. Welke keuzes? Dat is niet aan mij, dat is aan Mila! Zolang zij echter geen keuze maakt, staat ze letterlijk stil en komt ze niet verder in haar leven. En weet je, je krijgt nooit volledige zekerheid voor het maken van je keuzes. Immers, zodra je na een keuze de eerste stappen hebt gezet verandert alles omdat zaken die eerst voor je verborgen waren nu zichtbaar worden. Kortom het heeft geen zin om in detail te overwegen welke keuze je zou moeten maken. Ga voornamelijk op je gevoel af.

Je verandert zelf door de keuzes die jij maakt in je leven. Evenzo verander je door keuzes die dierbaren maken in jouw leven. Alle keuzes veranderden de mens die je was in de mens die nu is! Van sommige keuzes hou je littekens over. De littekens die je in het begin voelt of ziet, worden uiteindelijk minder voelbaar of zichtbaar maar, verdwijnen doen ze nooit.

Conclusie

Mila kan wel willen dat ze weer net zoals vroeger wordt, en misschien komt ze een heel eind, maar wat is zal nooit meer worden zoals wat was. En net zoals Mila had aanvaard dat haar ex-partner niet meer bij haar terugkomt zo zou zij ook kunnen accepteren dat zij is veranderd door het leren omgaan met dat verlies.

Kan Mila dan nooit meer worden zoals vroeger, blij, met een schaterende lach, sprankelend en genietend van alles dat het leven geeft? Paradoxaal als het klinkt, en vooral wanneer zij daarvoor open staat, natuurlijk kan dat. Maar dan wel anders. Anders omdat emoties dieper gaan door de ervaringen die zij heeft opgedaan; er meer begrip is ontstaan; ervaringen waardoor zij emotioneel rijker is geworden; misschien zelfs een warmere persoonlijkheid is geworden; en zelfs misschien nu dingen doet die zij vroeger in haar stoutste dromen niet voor mogelijk had gehouden.

En misschien, heel misschien, bedankt ze op een gegeven moment wel haar ex-partner omdat zij daardoor op een levenspad is terechtgekomen waarvan zij het gevoel heeft gekregen dat zij dit in principe altijd al had moeten lopen. Dat zou toch schitterend zijn!