(122) Jezelf verliezen

Wanneer je uiteindelijk binnen een narcistische relatie op het diepste punt bent aangekomen, dieper kan je echt niet meer, ben je aangewezen op je eigen kracht … en ga je je langzaam realiseren hoe krachtig je werkelijk bent en wie je bent. Dan pas begint het herstellen van je leven, van je Zijn en vooral het terugvinden van je Ziel.

Jezelf verliezen

Jezelf verliezen gaat over de gevolgen die iemand binnen een narcistische relatie ondervindt. Binnen narcistische partnerrelaties hoeft het niet altijd de man te zijn die de narcist is … al lijkt dat meestal wel zo … het kan ook de vrouw zijn … of zelfs een ouder in ouder-kind relaties.

Een paar maanden terug zijn er twee blogs over narcisme gepubliceerd met heel veel reacties, vragen en gesprekken als resultaat. Deze blog probeert hierop een antwoord te geven.

De doelstelling van de Stichting is het begeleiden en ondersteunen van mensen met het leren omgaan van verlies en rouw in de meest brede zin. Het gaat ons niet om de narcist en hoe je tot de diagnose komt dat deze een narcist is. Waar het ons om gaat zijn de mensen die slachtoffer zijn geworden van de narcist … die daar op de een of andere manier los van zijn gekomen en nu zelfstandig moeten dealen met de traumatische gevolgen van de relatie … dat deze mensen vaak nog maar een flauwe afspiegeling zijn van wat zij vroeger waren … de pijn die zij hebben ondervonden … misschien ook werden mishandeld … zowel fysiek, als emotioneel en geestelijk … verkracht of erger. Wat wij doen is het begeleiden van deze mensen en met het leren omgaan van de traumatische gevolgen die zij binnen de relatie hebben opgelopen.

Kan je een narcist herkennen

Wat zou het prachtig zijn dat je een narcist op voorhand kan herkennen. Je zou daar boeken uit de psychologie over kunnen lezen. Maar wanneer je verliefd wordt overkomt het je gewoon.

En wat dan nog. Zo ken ik het verhaal van een vrouw die verliefd werd op een man die op dezelfde afdeling werkte als zij. Haar collega’s waarschuwden haar dat de man een drankprobleem had. Het mocht niet baten. De vrouw was tot over haar oren verliefd op de man en haar liefde werd beantwoord. Na een jaar verbrak de vrouw de relatie. Nieuwsgierig vroegen haar collega’s naar de reden van het verbreken van de relatie. Haar antwoord was … ja, je raadt het al … de man had een drankprobleem. Liefde maakt blind.

Het begin van een narcistische relatie

In het begin van een narcistische relatie is alleen maar rozengeur en maneschijn. Zowel jij als de mensen om je heen vinden dat je de perfecte partner … dat jij je droom partner hebt gevonden. Hij doet alles voor je. Hij is lief en zorgzaam. Wil alles van je weten.  Voert lange gesprekken om aan al jouw wensen te kunnen voldoen. Geeft je prachtige rozen. En laat de hele wereld meegenieten en zien hoe goed en zorgzaam hij wel voor je is.

Maar dan begint het te wringen en verklaart de wereld jou voor gek

Na een tijdje begint de relatie heel ongemerkt te veranderen. Je wordt gecontroleerd … geïsoleerd … je kan zelfs worden mishandeld … fysiek, emotioneel en geestelijk … verkracht of erger. Maar wel zodanig dat aan de buitenkant niets is te zien … vooral niet voor de mensen om je heen. Langzaam begint ook het besef te komen dat je in een traumatische relatie zit. Wanneer jij dan naar de mensen om je heen begint te klagen, emotioneel begint te worden dan begrijpen zij daar niets van … want naar de buitenwereld toe is de narcist nog altijd even lief, aardig, zorgzaam en heeft alles voor je over. Je krijgt dan van die reacties als: “Ik herken het allemaal niet. Hij is toch zo lief en zorgzaam voor je. Doe eens normaal, het ligt aan jou!” Zij zien alleen maar van goh … hij staat voor je te schilderen … een vriendje dat met rode rozen voor je deur staat … hij doet alles voor je … en dan word jij al snel voor gek bestempeld. En uiteindelijk begint in je omgeving de een na de ander af te haken en sta je er helemaal alleen voor … wat het nog pijnlijker maakt na alles wat je hebt meegemaakt. Het is vooral ook de frustratie en de boosheid die je daaraan overhoudt vanwege het onrecht … maar ook je zelfvertrouwen en onzekerheid. Het probleem wordt voor jou groter en groter … want je wordt zodanig afgebroken … dat je alleen nog het gevoel overhoudt dat je helemaal niets meer waard bent … dat je jezelf kwijt bent.

Uiteindelijk lukt het je om weg te gaan

Een gezonde relatie verbreken, om wat voor reden dan ook, geeft verdriet en gemis … je bent daar kortere of langere tijd mee bezig om met je verdriet te leren omgaan of misschien zelfs te verwerken.

Het verbreken van een narcistische relatie is van een geheel andere orde … heftiger … traumatischer. Weggaan bij een narcist kan je nauwelijks vergelijken met het verbreken van een gezonde relatie. Weggaan bij een narcist … waarbij de relatie uiteindelijk één groot trauma is van alles wat je hebt meegemaakt van de ene dag naar de andere … daar kom je behalve met een gebroken hart, óók uit met een gebroken Ziel.

En dan begint het pas
Jezelf verliezen gaat over de gevolgen, meestal traumatische gevolgen, die je binnen een narcistische relatie ondervindt.

De mensen om je heen hebben nog steeds weinig begrip voor je en zeggen al heel gauw: “Nou wees blij dat ie weg is!” Dat ben je ook … daar gaat het niet om … maar je zit ook met de gevolgen … je bent alles kwijt … en dit keer gaat het niet alleen over het materiële, financiële, of het sociale deel. Maar, na zo’n relatie is er niets meer van je zelfvertrouwen en eigenwaarde over. Je innerlijk geluk, je Licht en je Zijn heb je verloren. Dat zijn geen dingen die je hebt na het verbreken van een normale relatie. Daarom voelt het ook zo anders. Het is niet alleen dat je partner weg is … je bent ook nog jezelf verloren, dat is veel erger. Voordat je dat weer hebt teruggevonden … je eigen Licht … dat is een heel ander, heel intens verliesproces. Een proces waar je helaas voorlopig niet vanaf bent.

Een afronding

Je komt eigenlijk als een sterk persoon in een narcistische relatie, daar zoekt de narcist je wel voor uit. Daar ligt vermoedelijk de uitdaging. Want als je geen sterk persoon bent, ben je voor de narcist niet interessant genoeg om het ego te voeden en lopen ze je gewoon voorbij. Alsof het hun levensmissie is een sterk persoon te zoeken, die vol in het leven staat … en die dan uiteindelijk met zelfmoordneigingen achter te laten. En … dan krijg je ook nog eens een keer de buitenwereld over je heen. In plaats van dat je steun krijgt … krijg je geen steun … want je hele omgeving valt je ook nog eens aan … het ligt immers allemaal aan jou.

Wanneer je eenmaal op dit punt bent aangekomen, dieper kan je echt niet meer, ben je aangewezen op je eigen kracht … en ga je je langzaam realiseren hoe krachtig je werkelijk bent en wie je bent. Dan pas begint het herstellen van je leven, van je Zijn en vooral het terugvinden van je Ziel.

Zit je in deze situatie of wil je eruit dan kun je altijd contact met ons opnemen. Voor persoonlijk contact kan je ons hier bereiken.

(115) Bewust worden van rouw

Uit eigen ervaring, ervaring van anderen en uit de literatuur blijkt dat verwerking van rouw belangrijk is. In een notendop, lichaam en geest moeten worden geheeld, moeten weer in evenwicht worden gebracht. Besef echter dat dat evenwicht niet meer hetzelfde zal zijn als vroeger.

Bewust worden van rouw

Bewustworden van rouw is belangrijk omdat in de literatuur wordt beschreven dat verdriet een verandering van de gezondheidstoestand en het welzijn vertegenwoordigt. Net zoals genezing op fysiologisch gebied noodzakelijk is om in het lichaam het homeostatisch evenwicht te herstellen, heeft de treurende tijd nodig om het psychologisch evenwicht te herstellen.

In een eerdere blog schreef ik over een overdonderend verlies direct nadat een geliefde of een dierbare was overleden. Deze blog gaat over de aanloop naar het bewust worden van rouw ten gevolge van dat overdonderende verlies.

Een paar begrippen

In deze blog wordt uitgegaan van de volgende begrippen:

Met verdriet wordt bedoeld de ervaring aan te geven van iemand wiens geliefde of dierbare is overleden. Verdriet bestaat uit de verzameling van gedachten, gevoelens, gedrag en fysiologische veranderingen die in de loop van de tijd in combinatie en intensiteit kunnen variëren.

Rouw definieert het verlies waaraan de persoon zich probeert aan te passen aan de ervaring een geliefde of dierbare te hebben verloren.

Rouwverwerking is de term die wordt toegepast op het proces dat men doorloopt om zich aan te passen aan de dood van diens geliefde of dierbare. De finaliteit en de gevolgen van het verlies worden begrepen en geïntegreerd in het leven van de rouwende.

Natuurlijk beperken begrippen als verdriet, rouw en rouwverwerking zich niet alleen tot de aspecten in relatie tot het overlijden van de geliefde of een dierbare. Het kan veel breder worden getrokken. Bijvoorbeeld in relatie tot een terminale ziekte, een scheiding, het verlies van werk, het verlies van lichamelijke functies, enz.

Waarom zou verdriet na een groot verlies moeten worden verwerkt?

Uit onderzoek is gebleken dat binnen normale rouw, ook wel niet-gecompliceerde rouw genoemd, veel van het normale rouwgedrag kan lijken op dat van depressies. De oorzaak is echter verschillend en de benadering van de aanpak van het gedrag daardoor ook. De huidige gedachte is dat hoewel het merendeel van de depressies tijdens de verwerking van rouw van voorbijgaande aard zijn en geen bijzondere aandacht vragen, er toch het idee begint te ontstaan dat aanhoudende depressies gedurende het eerste jaar van rouwverwerking wel degelijk professionele of klinische aandacht vragen. Vanuit dit perspectief bezien is het na het verlies van een dierbare of een geliefde alleen al daarom belangrijk om, rouw te verwerken.

Maar hoe je er ook over denkt …

De keuze of je verdriet na een groot verlies zou moeten verwerken is geheel aan jou. Het staat je vrij om je verdriet wel of niet te verwerken. Misschien sta je er niet eens bij stil omdat verdriet nu eenmaal bij het leven hoort en velen in jouw omgeving overlijden. Je zou ervoor kunnen kiezen dat je jouw of verdriet (korte tijd) naar de achtergrond verdringt door gewoon verder te gaan met je leven. Je zou er zelfs voor kunnen kiezen dat je kort na het overlijden van je partner deze vervangt door een ander.

“Rouwen? Of ik rouw? Nee, echt niet! Moet dat dan? Waarom zou ik dat willen?” Het zijn vragen en reacties van een jonge man uit Nigeria waarvan een familielid was overleden. Hij legde uit dat rouw er niet toe doet omdat overlijden nu eenmaal bij het leven hoort. Er sterven immers veel mensen om ons heen. Een herformulering van de vraag zou ook kunnen zijn: wanneer het gewoon is dat dagelijks (vele) bekenden in jouw omgeving sterven of verdwijnen … hoe kijk je dan naar verlies of rouw?

Hoe word ik bewust van mijn rouw ten gevolge van dat grote verdriet?

Persoonlijk werd ik bij toeval na jaren bewust van mijn rouw. Na het overlijden van mijn echtgenote, Mary Anne, ben ik redelijk snel weer aan het werk gegaan. Mijn werk was intens en omdat de teams verdeeld over de wereld werkten waren als gevolg daarvan ook mijn werktijden redelijk bizar te noemen. Het was echter een fantastische baan waar ik veel energie uit kon halen. Tot het moment dat ik een paar jaar later met pensioen ging. Er kwamen van die onbestemde kwaaltjes, voelde me somber, kon niet slapen, was moe en had nergens zin in. Van die kwaaltjes waar niemand een vinger achter kon leggen. Zo af en toe waren er ook dagen dat het allemaal fantastisch ging … dat gaf tenminste een beetje hoop van het weinige dat er nog van over was. Het sudderde allemaal een beetje voort totdat ik tijdens een vakantie met mijn zoon, Mervyn, opeens met spoed naar het ziekenhuis moest, ik kon bijna geen lucht meer krijgen. Men zag het gebeuren in het ziekenhuis, maar men kon geen oorzaak vinden. Uiteindelijk werd alles weer normaal en gingen we toch maar verder met onze vakantie. Eenmaal thuis kon men ook bij ons in het ziekenhuis geen oorzaak vinden. Toen ik eenmaal mijn blogs over rouwverwerking begon te schrijven begonnen ook die “kwaaltjes” langzaamaan te verdwijnen. Langzaamaan werd ik mij ervan bewust dat ik eindelijk met het verwerken van mijn rouw begonnen.

Maar zou je ook bewust, niet bij toeval, bewust kunnen worden van je rouw?

In het algemeen treden bij rouw een de verzameling van gedachten, gevoelens, gedrag en fysiologische veranderingen op die in de loop van de tijd in combinatie en intensiteit kunnen variëren. Om er maar een “paar” te noemen:

Rouw, verdriet, emoties, gedrag.
Rouw en emoties

Droefheid; boosheid; schuld geven aan; schuld en zelfverwijt; angst; eenzaamheid; vermoeidheid; hulpeloosheid; shock; smachtend verlangen naar de overledene; verlichting of opluchting; verdoofd gevoel; holte in de maag; beklemming op de borst; beklemming in de keel; overgevoeligheid voor lawaai; een gevoel alsof je jezelf niet meer bent; ademloosheid; kortademigheid; zwakte in de spieren; gebrek aan energie; droge mond; ongeloof; verwarring; preoccupatie; aanwezigheidsgevoel; hallucinaties; slaapstoornissen; eetstoornissen; afgeleid en afwezig gedrag; in zichzelf terugtrekken; dromen over de overledene; het vermijden van herinneringen aan de overledene; het zoeken of roepen naar de overledene; zuchten; rusteloos; hyperactief; huilen; plaatsen bezoeken die aan de overlevende herinneren; voorwerpen verzamelen of dragen die aan de overledene toebehoorden.

Ja, het zijn er nogal wat en daar komt bij dat je dan ook nog eens instaat moet zijn om zelf een tijdje na dat overdonderende verlies bewust met deze materie bezig te zijn. Misschien heb je last van afwezig gedrag of heb je geen energie om ook maar wat te doen. Misschien kunnen familieleden of vrienden je dan bijstaan.

Hoe verder

Persoonlijk heb ik kunnen constateren dat ik pas veel later was begonnen met het verwerken van mijn rouw. Achteraf, zou ik veel liever direct hulp met de verwerking van mijn rouw hebben gehad. Het zou mij meer rust hebben gegeven en ik zou meer hebben kunnen genieten in het leven. Misschien zou zelfs … het is wat het is.

Maar goed, je kan je bewust worden van rouw wanneer je na het overlijden van je geliefde of dierbare je gedachten, gevoelens, gedrag en fysiologische veranderingen uit de bovenstaande verzameling maandelijks bijhoudt. Wanneer je dan ook nog aangeeft hoe deze in de loop van de tijd variëren in combinatie en/of de intensiteit ervan dan zou je kunnen concluderen dat wanneer:

  • De combinatie en/of intensiteit vermindert: dat je dan bezig bent met het verwerken van jouw rouw en dat jijzelf kan omgaan met de verwerking van het verlies van je geliefde of je dierbare.
  • De combinatie en/of intensiteit zo’n beetje aanhoudt: het dan verstandig is om hulp te zoeken voor jouw rouwverwerking bij een praktijk voor rouw en verlies begeleiding.
  • De combinatie en/of intensiteit toeneemt: het dan verstandig is om zo snel mogelijk via een huisarts hulp te zoeken bij jouw rouwverwerking. In dit laatste geval heb je op basis van je gevoel vermoedelijk al eerder het idee opgevat om hulp te zoeken.

Samenvatting

Deze blog is misschien een beetje aan de saaie kant, maar het is mijn bedoeling om je op weg te helpen met de bewustwording van je rouw na het verlies van een geliefde of een dierbare. Uit eigen ervaring, ervaring van anderen en uit de literatuur blijkt dat verwerking van rouw belangrijk is. In een notendop, lichaam en geest moeten worden geheeld, moeten weer in evenwicht worden gebracht. Besef echter dat dat evenwicht niet meer hetzelfde zal zijn als vroeger. Rouwverwerking houdt ook in dat je bent “getekend” door het verlies … zoals in mijn vorige blog bij Kathy die nog zelden het schitterende licht laat zien dat zij werkelijk is … en bij Tanja waar je de nodige tegenslagen kan zien die zij heeft gehad wanneer je diep in haar ogen kijkt.

Ik spreek de wens uit dat deze blog je kan helpen met het bewust worden van jouw rouw. Het is mijn ervaring dat het proces van rouwverwerking dan pas echt begint.

Een laatste opmerking

Er is veel literatuur beschikbaar op het gebied van rouw en rouwverwerking. De website van de Stichting bevat een literatuuroverzicht dat geregeld wordt bijgewerkt. Het boek dat ikzelf het prettigst vind om te lezen en te doorgronden is “Grief Counseling and Grief Therapy, A Handbook for the Mental Health Practitioner”, 5e editie, door J. William Worden (ISBN 9780826134745) uitgegeven door Springer Publishing Company, LLC.