Tag: Denken

(103) Momenten die bepalend zijn voor het verdere verloop van je leven

Wat er ook gebeurd in jouw leven, er zijn altijd krachten die jou verder helpen. Het is misschien niet op de manier die jij wilt, maar die jou wel verder helpen met welke puzzels dan ook die je op je levenspad tegenkomt. Je moet er wel om durven vragen!

Het zal je maar overkomen

Het zijn van die momenten die bepalend zijn op je levens pad.

Van die momenten vlak na de geboorte van je kind of zomaar tijdens een gesprek

Wat ook de reden is, maar de kinderarts is na collegiaal overleg van mening dat jullie pasgeboren kind niet lang te leven heeft en geeft als advies geen geboorte kaartjes te sturen naar familie en vrienden. Hoe ga je daar als kersverse ouders mee om?

Pap, waarom moet ik altijd die pillen slikken en telkens voor controle naar het ziekenhuis? Hoe leg je aan je dochter van 8 jaar uit dat dit noodzakelijk is om haar lichaam in goede conditie te houden omdat verwacht wordt dat haar leven toch al zo kort zal zijn? Hoe gaat je dochter om met het gegeven dat haar geen lang leven is gegund op deze wereld?

Van die momenten waarbij sterven eminent is

We hebben bij u botkanker gevonden dat in een vergevorderd stadium is. We verwachten dat u misschien nog 3 maanden heeft. Wat gaat er door je heen wanneer je zo’n bericht krijgt? Hoe ga je daar mee om? Hoe leg je dat aan je partner en je familie uit? Hoe gaat je partner om met zo’n bericht… en je familie?

Pap, wil je mij helpen, ik kan niet meer… hoe graag ik ook bij jullie wil zijn, ik heb de energie niet meer. Hoe beantwoord je de vraag van je dochter van 21 jaar die alles in haar leven heeft gegeven dat ze mogelijkerwijs kon geven en echt niet meer verder kan? En hoe help je haar terwijl jezelf… in en in verdriet hebt omdat je letterlijk kan zien dat ze hard achteruit gaat en binnenkort gaat sterven.

Van die momenten waar je een ernstige waarschuwing krijgt

Je droomt een aantal keren vlak achterelkaar dat je binnenkort gaat sterven als je niet naar de dokter gaat. Hoe ga je om met dergelijke dromen? Negeer je gewoon de droom als pertinente onzin of… ga je naar de dokter?

Je bent bij een specialist op consult… en krijgt na afloop te horen dat het goed zou zijn je op het ergste voor te bereiden. Hoe ga je om met het gegeven dat de kans op ongewenste bijverschijnselen of erger, groot is tijdens en na een operatie?

En dan komen de vragen

En dan komen de vragen waar maar geen eind aan lijkt te komen. Vragen waar je niet altijd het antwoord op weet. Vragen waar je geen idee hebt hoe te handelen.

Hoe ga jij om met het gegeven dat je leven ineens veel korter (b)lijkt te zijn dan je in eerste instantie had verwacht? Hoe ga je om met het gegeven dat je leven ineens een heel andere wending heeft genomen dan je had verwacht? Dat je nog zoveel wilt doen in je leven, maar dat je lichaam het gewoon niet meer kan opbrengen. Hoe gaat je familie om met dit gegeven? En je vrienden, hoe gaan zij daarmee om? Hoe gaan jullie met elkaar om? Wie steunt elkaar?

Ja, wie steunt elkaar eigenlijk? En hoe dan?

Je kan niet zomaar hulp aanbieden

Wanneer ik aan mijn dierbaren denk, dan ben ik er voor hen wanneer zij tegen emotionele vraagstukken aanlopen waarin hun leven ineens veel ingewikkelder, veel korter lijkt te zijn dan zij in eerste instantie hadden verwacht? Betekent dat, dat ik er voor hen spontaan zal zijn? Integendeel, zij moeten er wel om vragen. Zij moeten wel de behoefte hebben dat ik er voor hen ben. Het betekent ook dat ik, als positief antwoord op hun vraag, mijn commitment voor de volle 100% moet aangaan. Zij moeten immers het vertrouwen hebben dat wat er ook gebeurt, ik er voor hen zal zijn… altijd!

Niet iedereen heeft het besef wat het betekent om hulp aan te bieden

Mensen die met de beste wil hun hulp aanbieden hebben, vaak geen benul wat zij kunnen betekenen voor de ander; hoe zij hulp kunnen en vooral blijven geven en hoeveel (emotionele) energie dat voor iedereen kan kosten. Energie waar die ander steeds minder… en minder… en minder… over beschikt.

Wanneer je er voor de ander wilt zijn, zal je de empathie moet kunnen opbrengen en het begrip moet kunnen opbrengen wat die ander allemaal meemaakt, allemaal voelt. Dat is niet eenvoudig. Zeker niet wanneer je zelf nooit het proces hebt doorlopen wat die ander op dat moment meemaakt. Zeker niet wanneer je elkaars partner bent. Zeker niet wanneer een van jullie beiden gaat overlijden en jij achterblijft. Er wordt veel van je gevraagd en dat moet je wel kunnen opbrengen… blijven opbrengen… hoe zwaar dat ook is. Je moet er wel met heel je hart voor de volle 100% voor blijven gaan.

Moeilijke onderwerpen moet je met elkaar kunnen bespreken

Wanneer de ander met jouw vraagstukken over leven en dood wil bespreken, dan moet jij dat ook kunnen. Vraagstukken (zoals is er een god en wie is dat dan, is er een hemel en een hel, is er leven na de dood) waar je vanuit de verschillende culturen en geloven op verschillende manieren naar kunt kijken. Wat in ieder geval belangrijk is, is dat wanneer je er voor de ander wilt zijn je de ander niet mag afwijzen omdat deze anders denkt en voelt. Dat is immers voor iedereen persoonlijk.

Wees niet onmenselijk

Als buitenstaander mag je niet luchtig reageren op de situatie; dat het allemaal wel meevalt; dat je weet hoe de ander zich voelt. Als er iets is wat zeker is, is dat je als buitenstaander geen idee hebt waar de ander mee worstelt, wat de ander allemaal voelt en hoeveel pijn of verdriet dat allemaal kan doen. Kortom, wanneer de ander zegt dat deze pijn heeft, bang is, niet weet wat deze moet doen… dan is dat zo!

Wees niet wreed

Wees niet wreed naar de ander wanneer je niet aanvaardt, niet wilt aanvaarden of zelfs ontkent dat de ander ernstig ziek is wanneer deze dat zegt. Het is niet zo je dit altijd aan de buitenkant kan zien.  Wanneer de ander aangeeft dat deze ernstig ziek is dan heeft deze blijkbaar behoefte om daar met jou over te praten. Dat wil niet altijd zeggen dat jij daar op dat moment de behoefte aan hebt… misschien omdat je niet weet hoe je daar mee kan omgaan… of omdat je dat eng vindt. Dat is niet erg maar wees dan wel zo eerlijk naar de ander… en vooral naar jezelf… door het naar elkaar uit te spreken. Dan schep je geen verwachting naar de ander… dan schep je duidelijkheid.

Natuurlijk mag je samen plezier maken

Natuurlijk mag je lachen, samen grappen maken, de ander blij maken, juist met de ander plezier maken is heel goed waardoor jij en vooral de ander weer een diamant kan verzamelen. Een diamant die voor mij een moment van geluk betekent, van warmte, van liefde, van vriendschap. Al is mijn dag nog zo slecht, zodra er een moment is dat voor mij een diamant is dan is mijn dag OK.

Er zijn niet altijd antwoorden beschikbaar

Niet op alle vragen kunnen antwoorden gegeven worden… verzin dan geen antwoorden en wees eerlijk naar elkaar. Dat is niet altijd even gemakkelijk, want soms krijg jij daardoor het gevoel dat je de ander in de steek laat… maar dat is niet zo… je eerlijkheid en het er voor de ander zijn staat op een veel hoger plan dan het niet kunnen geven van een antwoord op een vraag.

Bij vraagstukken over leven en dood komt eigenbelang om de hoek kijken

Degene die gaat sterven heeft het er zelf al moeilijk genoeg mee. Zijn of haar mening of overtuiging dat er wel of geen leven na de dood is speelt daarbij een grote rol. Het geloof en culturele achtergronden spelen een grote rol. Wat jij daarvan vindt mag in mijn ogen geen rol spelen, alleen wat de stervende daarvan vindt is op dat moment belangrijk.

Net zoals de stervende hebben ook de dierbaren het moeilijk! Het is mijn mening dat deze dierbaren, als ze dat toch al niet doen, hun eigenbelang met betrekking tot de stervende opzij moeten zetten. Kom niet aan met opmerkingen dat de stervende alles in het werk moet stellen, moet proberen om weer beter… weer gezond te willen worden. Waarom zou je iets vragen? Omdat je die ander niet kan missen? Alle opties waren al onderzocht. De stervende wist zelf al veel eerder (onbewust) dat deze zou gaan sterven.

Geef (uiteindelijk) de stervende toestemming om naar Huis te mogen gaan. Persoonlijk heb ik mogen ervaren wat het voor de stervende betekent wanneer je toestemming geeft dat deze mag vertrekken… naar Huis mag. Ik zal het nooit het moment vergeten dat ik mijn zojuist overleden dochter met een stralende glimlach op haar gezicht zag.

Tot slot

Ik kan nog veel meer punten toevoegen aan deze lijst, maar naar mijn mening gaat het om de volgende punten:

Wanneer je er voor de ander wilt zijn zal je de empathie moet kunnen opbrengen en het begrip moeten kunnen opbrengen wat die ander allemaal meemaakt en allemaal voelt. Dat is verre van eenvoudig. Zeker wanneer je zelf nooit hebt meegemaakt wat de ander op dat moment doorloopt.

Dat geldt nog meer wanneer je elkaars partner bent. Zeker wanneer een van jullie beiden gaat overlijden en jij achterblijft. Jij hebt er niet om gevraagd, maar van jou als partner wordt zondermeer gevraagd je gelofte naar de ander te vervullen… “tot de dood erop volgt.” Dat moet je wel kunnen opbrengen… blijven opbrengen… hoe zwaar dat ook is. Je moet er wel met heel je hart voor de volle 100% voor blijven gaan. En als partner doe je dat toch… dat is toch heel gewoon.

Wat er ook gebeurd in jouw leven, er zijn altijd krachten die jou verder helpen. Het is misschien niet op de manier die jij wilt, maar die jou wel verder helpen met welke puzzels dan ook die je op je levenspad tegenkomt. Je moet er wel om durven vragen!

(101) Loslaten

Loslaten. Geloof in jezelf, geloof en vertrouw erop dat niets voor niets is… soms maakt het moeilijke in ons leven juist de keuze om naar onszelf te kijken! Het komt goed.

Vraag hulp om jezelf te herstellen. Alles is een keuze… de keuze maak jij… jij alleen laat het toe… of niet.

Loslaten is heel lastig en moeilijk… maar niemand anders kan dat stuk voor jou oplossen. Daarom is het beter om dit zo snel mogelijk te ervaren… om nieuwe ruimte te creëren voor nieuwe dingen… positieve dingen.

De oude energie… de angst… de zorg… het moeten… het veroordelen   … het beoordelen… opgelegde gevoelens van jezelf of de ander… emoties… overtuigingen… dat alles mag nu loskomen… dat alles mag u loslaten.

Wees dankbaar en zie dit als een zegening… als een verrijking om verder te mogen gaan… om jezelf weer te omarmen… om jezelf lief te hebben. Dat is de sleutel die de nieuwe deur doet openen… let maar op.

Wees jezelf… wees blij met jezelf… lach om jezelf en met jezelf… gun jezelf datgene wat je een ander gunt… om echt de nieuwe energie die je voelt… de nieuwe energie die je doet beseffen: “Zo wil ik niet verder!”

Echter, deze stap zal jij moeten zetten en kan jij alleen zetten met al je energie… met al je passie… al je Zijn… om het echt te ervaren… om het echt te voelen en te mogen delen.

Het is heel simpel.

Nodig de nieuwe energie uit en zeg vaarwel tegen de oude energie… bedank de oude en omarm de nieuwe alsof je een goede vriend omhelst.

Je mag het doen… en je zult je opgelucht voelen omdat de angst, de zorg, het moeten je niet meer vasthoudt… je zult je opgelucht voelen omdat je openstaat voor het nieuwe… het nieuwe dat je weer laat voelen zoals je echt bent.

Soms is het onverklaarbaar waarom dingen gebeuren, merkbaar voelbaar zijn, zonder reden. Maar als we diep binnen onszelf kijken… dan zien we of voelen we soms dat plekje waar je niet altijd naar toe wilt… om echt te voelen… omdat je denkt: “Dat kan toch niet meer?”

Het gaat goed, echter ben je datgene vergeten wat je hebt opgeslagen in je cel… in je diepste Zijn… in je Ziel… omdat je verder moest… niet zeuren, niet piepen, gewoon verder gaan. En juist nu dat alles goed gaat voel je je niet goed… moe… en niet lekker.

Het stuk loslaten dat je zo heeft gekwetst, zo heeft teleurgesteld… komt nu naar boven… omdat je de rust hebt… de stilte hebt… de tijd hebt… om het nu echt te mogen voelen.

Voel, ervaar en kijk waar het zeer doet. Kijk waar het zich openbaart als je eerlijk kijkt vanuit de ogen van je Ziel, vanuit de ogen die je niet altijd wilt zien en voelt op dat plekje… op dat verscholen plekje… maar heel eventjes, 5 minuten, dat mag… en dan weer gewoon laten…loslaten en kijken wat er gebeurt.

Het komt goed! Geloof in jezelf, geloof en vertrouw erop dat niets voor niets is… soms maakt het moeilijke in ons leven juist de keuze om naar onszelf te kijken… een kruispunt met daarop een keuze… jouw Keuze,  waar wil ik naar toe.

Ga daarheen met je gedachten en leef en geniet van dit moment in het nu. Vooral niet piekeren over morgen… nee er is nu zoveel moois… zoveel goeds om je heen en in jou.

Omarm je gezin, je werk, je familie, je vrienden, je huis, je auto …noem het op… en… straal dat uit!

(98) Een ontmoeting

Wanneer je goed oplet op de wereld om je heen… dan kom je geregeld bijzondere dingen tegen om van te genieten… dan ontmoet je mensen waarmee je bijzondere gesprekken hebt. Hoe meer je je hiervan bewust bent… hoe mooier het leven wordt… hoe gelukkiger je wordt… ondanks dat grote verlies of de dierbare(n) die je hebt verloren.

We ontmoetten elkaar ergens op een vliegveld, wachtend tot we zouden worden opgeroepen om aan boord van het vliegtuig te gaan dat ons naar onze bestemming zou brengen. Zij ging naar Italië… een week naar een schildercursus in Florence en aansluitend daarop een week naar Venetië en Rome. Ik was onderweg naar huis.

De ontmoeting had iets magisch. We hadden beiden het gevoel dat we elkaar al heel lang kenden. Maar, dat kon gewoon niet. We waren opgegroeid in totaal verschillende culturen en werelden. Zij was opgegroeid ergens in Midden-Amerika en ik ergens in Noordwest-Europa. Tijdens het gesprek kwamen we erachter dat zij haar man en haar zoon had verloren… en… ik had mijn dochter en mijn echtgenote verloren. Zij had nog een dochter en ik nog een zoon. Het leek wel of we de twee helften van een geheel waren. We herkenden van elkaar het verdriet waarmee we worstelden… we begrepen elkaar door en door. Misschien hadden we daarom wel het gevoel dat we elkaar al heel lang kenden.

Ons gesprek duurde nog geen uur, maar het voelde zoveel langer. Het leek wel of we elkaar wel moesten ontmoeten… we elkaar moesten ontmoeten om ons bewust te maken dat je weliswaar door je verlies heel veel verdriet hebt… maar dat je daarin niet de enige bent.

Toen ze naar het vliegtuig liep dat haar naar Italië zou brengen leek het… alsof ze huppelde… alsof ze opgelucht was… alsof ze zich bewust was geworden dat zij niet de enige was die dierbare maatjes had verloren. Bij mij leek het alsof een sluier werd weggetrokken… waardoor alles een beetje helderder… blijer… lichter werd.

Het was zomaar een toevallige, korte ontmoeting. Maar toch… door de rust en de blijheid die het gaf… achteraf… zowel bij haar als bij mij… zou je (bijna) denken dat die ontmoeting door hogerhand was opgezet. En juist die kleine momenten… die kleine momenten die in schril contrast kunnen staan met het leven van alle dag… die kleine momenten zijn voor mij de momenten die het waard maken om alles uit het leven te halen wat er voor mij maar in zit.

Wanneer je goed oplet op de wereld om je heen… dan kom je geregeld bijzondere dingen tegen om van te genieten… dan ontmoet je mensen waarmee je bijzondere gesprekken hebt. Hoe meer je je hiervan bewust bent… hoe mooier het leven wordt… hoe gelukkiger je wordt… ondanks dat grote verlies of de dierbare(n) die je hebt verloren.

(97) Het is tijd om van koers te veranderen

Voor mij is het tijd om van koers te veranderen. Gevoelsmatig heb ik mijn belofte aan mijn dochter voor de invulling van haar laatste wens al tijdje geleden gerealiseerd. Het voelt niet meer als de invulling van een belofte, maar het is het veel meer een behoefte geworden. Een behoefte om dit werk te (mogen) doen.

Wat ik in de afgelopen jaren heb geleerd met het schrijven van deze blogs voor de Stichting Jouw Rouwverwerking is… dat ik aan het begin van deze reis absoluut niet kon overzien en niet kon beseffen wat ik allemaal zou meemaken op mijn reis over het pad van rouwverwerking… een reis met momenten waarin ik niet meer wist wat ik zou moeten doen om weer verder te komen in dit leven… momenten waarin ik liever wilde sterven om naar Huis te mogen, om mijn grote liefde weer te mogen zien en weer in mijn armen te mogen houden… en toch… en toch was erin die periode altijd iets dat, of iemand die mij op de een of andere manier motiveerde, stimuleerde, of soms zelfs een “duwtje” in de rug gaf om door te gaan… en op die momenten waar ik echt niet verder kon en het allemaal tegen zat, mijn beschermengelen mij duidelijk lieten voelen dat wanneer ik ze om hulp zou vragen, ik op de een of andere manier hulp zou ontvangen.

Wanneer ik in de afgelopen periode zo af en toe terug keek naar hoe ver ik was gekomen, was ik iedere keer verbaasd over wat ik in die tussentijd allemaal had bereikt. Gedurende de dagelijkse gang van zaken viel mij dat nooit zo op. Maar terugkijkend na een langere periode viel het juist op. Het gaf mij ook weer die extra kracht om door te blijven gaan op mijn levenspad.

Terugkijkend had ik misschien heel veel eerder hulp moeten vragen bij het verwerken van mijn rouw. Vermoedelijk heeft dat zo moeten zijn want het levenspad waarop ik mij nu bevind, voelt voor mij wel heel erg goed. Het is wat het is.

Het is tijd om van koers te veranderen want de verwerking van rouw betekent doorgaan. Meestal betekent doorgaan op een andere manier in het leven staan dan je eerder deed. Doorgaan met die zaken die voor jou belangrijk zijn in je leven. Ondanks dat grote verlies. Ondanks die rauwe pijn. Doorgaan met je leven… je moet wel.

Besef dat hoe dichter je bij de dierbare stond die je hebt verloren en besef dat hoe meer je van deze hebt gehouden, hoe rauwer en hoe dieper je verdriet is door het verlies. Aan de ene kant doet jou dat heel veel pijn en aan de andere is dat naar de dierbare die je hebt verloren een enorm compliment en het geeft ook aan hoe veel je van elkaar houdt.

Maar met dat doorgaan zet je ook je eerste stappen in het rouwproces. Met dat doorgaan begin je ook weer vooruit te kijken naar waar je naartoe gaat. Al weet je, of misschien besef je je bestemming nog niet. Ja, het wordt tijd om van koers te veranderen.

Ja, ook voor mij is het tijd om van koers te veranderen. Gevoelsmatig heb ik mijn belofte aan mijn dochter voor de invulling van haar laatste wens al tijdje geleden gerealiseerd. Het voelt niet meer als de invulling van een belofte, maar het is veel meer een behoefte geworden. Een behoefte om dit werk te (mogen) doen.

Voor de website van de Stichting is het ook tijd om van koers te veranderen. Op dit moment wordt een plan uitgewerkt om later dit jaar voor jullie een discussieforum aan de website toe te voegen. Het forum krijgt een beveiligde omgeving. Als je ideeën hebt voor de opzet of de inhoud van het forum dan hoor ik dat graag. Je kan mij via het contact formulier bereiken.

(96) Bewustwording

Het heeft toch zo moeten zijn!

Na het schrijven van mijn vorige blog over een gebroken hart bleef ik met een onbestemd gevoel achter. Een gevoel waar ik niet echt de vinger achter kon krijgen. Dat gevoel werd nog eens onderstreept met mijn vraag aan het einde van die blog:

“Wat als we in staat zouden zijn geweest om (onder begeleiding) onze rouw te kunnen verwerken… zou mijn zielenmaatje dan nu nog hebben geleefd?”

Het heeft “even” geduurd voor ik het antwoord had gevonden.

Hoe eerder je van je rouw bewust bent, hoe eerder je instaat bent om dat te kunnen verwerken en… hoe minder naar mijn mening de eventuele gevolgen zijn. Of je je rouw ook wilt verwerken is een keuze… die keuze is geheel aan jou.

Pas na het overlijden van Anne Birgit, onze dochter, beseften we dat we iets moesten doen aan het verdriet dat we gedurende die 21 jaar dat onze dochter leefde, hadden weggestopt. Weggestopt… omdat we beiden continu in een overlevingsstand stonden.

Dat wegstoppen van ons verdriet is gedurende al die jaren voor ons een tweede natuur geworden. We stonden er gewoon niet bij stil… ja… gewoon! Onverwerkte rouw “vreet” je eindelijk als het ware van binnenuit op. Het begint met onbestemde kwaaltjes… waarvan niemand de oorzaak kan vinden… tot zelfs, zoals mij is overkomen, twee openhartoperaties vlak achter elkaar… of zelfs erger toen mijn echtgenote overleed aan een gebroken hart. Het waren allemaal signalen van het lichaam dat er iets aan de hand was en dat ik mijn leven anders diende in te richten… misschien zelfs drastisch anders. Gedurende de jaren dat onze dochter leefde waren we ons echter niet bewust dat we ons verdriet moesten verwerken… en na haar overlijden konden we het niet… of wisten we niet hoe… een gemiste kans.

Maar… hoe word je je bewust van je rouw?

Je zou kunnen luisteren naar familie, vrienden en de mensen om je heen. Maar misschien heb je op die momenten geen behoefte aan hun mening.

Je zou een periodiek, een soort “dagboek”, kunnen bijhouden waarin je elke 3 of 6 maanden samenvat wat je in de afgelopen periode hebt meegemaakt… hoe je je hebt gevoeld en hoe je daarmee bent omgegaan. Nadat je dit een aantal keren hebt gedaan begin je misschien een trend te ontdekken hoe jij je op dat moment voelt ten opzichte van het begin van het verlies. Als jouw verlies op dat moment nog net zo heftig voelt als in het begin… dan kan dat een aanwijzing zijn dat het tijd wordt om hulp te zoeken… hulp te zoeken hoe je met dat verlies zou kunnen omgaan.

Op dit moment weet ik heel zeker dat wanneer wij direct vanaf de geboorte van Anne Birgit zo’n periodiek (elke 3 of 6 maanden) hadden bijgehouden, wij in een vroeg stadium van het leven van onze dochter ons bewust waren geworden dat wij ons verdriet, al of niet met hulp, (voortdurend) op de een of andere manier moesten verwerken. Ons leven zou er dan heel anders hebben uitgezien.

Het heeft toch zo moeten zijn!