In de wereld van vandaag maken we gebruik we van veel modellen. Bijvoorbeeld de wet van Newton, herinner je nog de appel die uit de boom valt? Deze wet is vrij nauwkeurig maar heeft zijn gebreken. We hebben modellen voor verkeersbegeleiding of voor het navigeren van schepen. Modellen voor het voorspellen van de beurskoersen, het weer of de verwarming in ons huis. We hebben modellen voor menselijk gedrag of het bepalen van je persoonlijkheidstype. We hebben tegenwoordig veel… heel veel modellen in gebruik, voor bijna elk aspect van ons dagelijks leven.
Het toepassen van modellen is misschien modern, maar dat wil niet zeggen dat deze ook nieuw zijn. Veel modellen die worden gebruikt werden tientallen jaren geleden, sommige zelfs eeuwen geleden, ontwikkeld. Zodra je binnen je expertise de beschikking hebt over een model dan kan het worden gebruikt voor de beoordeling van de situatie waarin je verkeert, voor het aangeven van beschikbare opties ter verbetering of het voorspellen van resultaten van de acties die je hebt ondernomen… of… gaat ondernemen. Het toepassen van een model op deze manier geeft veiligheid, zekerheid.
Een model heeft ook nadelen. Om er maar een paar te noemen: een model is een vereenvoudiging, soms een heel grove, van de werkelijkheid. Soms ook gebruiken mensen een model als een instrument zonder de achtergrond en de beperkingen ervan te begrijpen. Of mensen zijn zo afhankelijk van een model geworden, zoals het besturen van een vliegtuig, dat zij zodra er onverwachte dingen gebeuren, niet echt meer weten wat ze precies moeten doen om het proces weer snel onder controle te krijgen.
Ik heb veel mensen ontmoet die het model dat ze gebruiken als de zuivere waarheid zagen. Zij zien het als de werkelijkheid, het is hun werkelijkheid. Een andere manier vinden zij verkeerd, of niet waar, of zelf… onmogelijk. Wees dus niet verbaasd wanneer een model voor jou niet toepasbaar is, zeker wanneer het gaat over het omgaan met… verdriet.
Een bekend model met betrekking tot het omgaan met verdriet is “De vijf fasen van verdriet” ontwikkeld door Elisabeth Kübler Ross. De vijf fasen d.w.z. (i) ontkenning, (ii) woede, (iii) onderhandelen, (iv) depressie en (v) acceptatie vormen geen stappenplan dat kan worden uitgevoerd en afgevinkt. De fasen kunnen worden gebruikt als bakens om te helpen met het begrijpen van wat je voelt of waar je bent in het in het verwerken van je verdriet. Het model beschrijft ook wat met elke fase wordt bedoeld, wat kan worden gevoeld of waargenomen. Door het op deze manier te gebruiken biedt het een vorm van begeleiding.
Een ander model dat meer algemeen toepasbaar is, is de “Myers-Briggs Type Indicator” dat jouw persoonlijkheidstype definieert. Het model karakteriseert je op (i) je voorkeur van je algemene houding (extravert vs. Introvert) en (ii) je voorkeuren van je mentale functies (aanvoelen vs. intuïtie, denken vs. gevoel en beoordelen vs. waarnemen). Zodra je je persoonlijkheidstype begrijpt, biedt het model richtlijnen voor het omgaan en communiceren met andere mensen.
Het betekent niet noodzakelijkerwijs dat we allemaal het model van Elisabeth op dezelfde manier doorlopen. Door toepassing van Myers-Briggs kunnen we concluderen dat we niet allemaal op dezelfde manier in iedere fase reageren. Het kan zijn dat je zelfs van één of meer van deze fasen niet bewust bent. Het betekent ook dat voor ieder van ons de verwerking van verdriet niet even lang duurt. Sommigen van ons zullen dit proces niet voltooien. Dat betekent echter niet dat ze niet gelukkig kunnen zijn of worden en niet kunnen genieten van het leven.
Maar let op, onze partner, kinderen, familie en vrienden zijn verschillende persoonlijkheden, zijn onder andere omstandigheden opgegroeid en leven onder verschillende omstandigheden in andere periodes en treuren dan ook op een andere manier dan wij. Daar is geen twijfel over mogelijk, het is een gegeven.
De eerste drempel die je over moet is je ervan bewust worden wat er met je gebeurt. Dat kan weken, maanden, soms zelfs jaren duren. Het hangt af van wie je bent en hoe je leeft. Zodra je van je gevoelens en emoties bewust bent, kunnen modellen uitleggen wat er met je gebeurt. Dan begin je het te begrijpen… dan kun je weer naar de toekomst kijken en pas dan kun je met je verdriet leren omgaan.
Als je met je verdriet leert omgaan, betekent dat dan dat je ermee klaar bent? Nee, integendeel; het betekent dat je ooit met je verdriet zal kunnen omgaan en dat het misschien in de toekomst kan worden afgesloten. Ja, misschien wel … maar… misschien ook niet.
Persoonlijk ben ik er zeker van dat mijn verdriet tot mijn dood toe zal blijven. Betekent dat dan dat ik ongelukkig ben? Zeker niet, ik ben een heel gelukkig mens maar soms… als je dat speciale toontje weer hoort, dat speciale melodietje weer hoort, wanneer je dat bijzondere parfum weer ruikt, wanneer… ja, dan reis ik weer terug in de tijd naar die momenten dat we samen gelukkig waren. Ik voel dan ook weer de pijn … maar… anders… het is alsof ik gelijktijdig verdrietig en gelukkig ben … het is een ambivalent gevoel.
Dus ja, we kunnen modellen gebruiken als suggestie voor wat te doen, maar deze zijn niet voor iedereen eenduidig.
Het is wat het is. Het heeft me de mens gemaakt die ik vandaag ben; dat zal voor ieder van ons op een gegeven moment gelden.
