(132) Het cadeau

De hartstilstand die ik vorig jaar kreeg had een behoorlijke impact op mijn leven. Het bleek tegelijkertijd ook een mooi cadeau te zijn.

Geschatte leestijd: 4 minuten

De hartstilstand die ik vorig jaar in januari kreeg had een behoorlijke impact op mijn leven. Het bleek tegelijkertijd ook een mooi cadeau te zijn. Het kwam het er niet eerder van om een nieuwe blog te schrijven.

Het afgelopen jaar

Het pad dat volgde in het afgelopen jaar had perioden waar het de ene keer turbulent en de andere keer sereen voelde en soms wisselden deze elkaar snel af. Het was een heftige periode en ik voelde mij geregeld als een stuiterbal … je weet misschien wel, zoals een pingpong bal stuiterend op een stenen vloer.

Ik had verwacht dat ik begin vorig jaar had leren omgaan met de grote verliezen … het verlies van Anne Birgit, mijn dochter, en Mary-Anne, mijn echtgenote. Ik dacht dat ik daarmee tegelijkertijd met het overige verlies in mijn leven had leren omgaan. Integendeel, door de opleiding tot professioneel rouwbegeleider bij het Land van Rouw die ik in dezelfde periode afrondde, kwam ik lagen van verlies en verdriet tegen uit mijn kindertijd en pubertijd … zoals het gebrek aan liefde, alsof ik er niet toe deed en niet gezien werd. In mijn vroege leven is de taal van emoties mij niet bijgebracht. Het verwoorden van mijn gevoel is daardoor een hele opgave. Ik was mij daar weliswaar van bewust, maar de impact die dit had, sloeg in als een bliksemschicht bij heldere hemel.

Een helder moment

Dat heldere moment kwam na een gesprek met een van de begeleiders van de opleiding. Het kwam hierop neer:

  • Soms voel ik mij senang, soms in mineur. Sta ik feitelijk continu in de overleving door het tekort aan liefde van mijn ouders. Alsof ik er niet toe doe … niet erkent word … niet gezien word … geen bestaansrecht heb.
  • Ik heb geen schijn van kans gehad. Van mijn ouders en grootouders heb ik niet geleerd om te voelen en om lief te hebben. Daardoor heb ik een enorme achterstand. Mijn neurologische verbindingen met betrekking tot gevoel en liefde beginnen nu pas te komen … decennia later.
  • Haal momenten uit je jeugd op. Wat kom je dan vanbinnen tegen? Wees uitzonderlijk nieuwsgierig naar het waarom en probeer dat van daaruit te verwoorden.
  • Maar ik heb geen woorden … woorden ben ik aan het zoeken … en woorden geven tegelijkertijd ook weer beperkingen. Begin dan met het beschrijven van je lichamelijke sensaties. Woorden komen dan vanzelf … en soms ook niet.
  • Leer je lichaam te vertrouwen! Tja … dat voelen is een ding bij mij … is mijn zwakke punt. Voelen is en blijft voor mij werk in uitvoering. Vroeger heb ik bij beoordelingen van mensen geleerd dat sterke punten ook een complementaire kant hebben; ik ben (erg) goed in … heeft ook een schaduwzijde. Kortom, kan ik mijn zwakke punt met betrekking tot voelen inzetten als een sterk punt?
Het cadeau
Het cadeau
Het cadeau

Met dat ik dit opschreef kwamen een paar regels op de urn van Anne Birgit op mij weer helder voor ogen:

“Doe wat je hart je ingeeft …
wees niet bang met wat je doet!”

Met die eenvoudige woorden van mijn dochter op haar urn ben ik in staat om met vol vertrouwen verder op mijn levenspad te gaan. Dat is toch een prachtig cadeau?

Wat is dan dat levenspad?

Zowel professioneel als ervaringsdeskundige verlies en rouwervaringen delen om anderen in vergelijkbare situaties een handvat te bieden te leren omgaan met hun verlies en rouw … en weer verder te kunnen met hun leven. Misschien ontdekken zij daarbij zelfs mogelijkheden die zij eerder niet voor mogelijk hadden gehouden … dat zou zomaar kunnen.

Bij het delen van mijn ervaringen denk ik in eerste instantie aan:

  • Ouders begeleiden die een kind gaan verliezen of hebben verloren.
  • Mensen begeleiden die terminaal zijn.
  • Het begeleiden van mensen in het leren omgaan met hun verlies en rouw in het algemeen.

Zoals ik er nu naar kijk ben ik er vast van overtuigd dat het lijstje langer wordt. We zullen zien.

Ik hoop u persoonlijk te ontmoeten of op deze website of de Facebookpagina van de Stichting.

Met harte groet,
Hans Fransen

(131) Zaken van het hart

Geschatte leestijd: 8 minuten

Zaken van het hart

In “zaken van het hart” gaat het over de grote thema’s die met je hart hebben te maken.

Zoals het thema van de grote liefdes in je leven, niet alleen je zielenmaatje(s) of je dierbaren maar vooral ook naar jezelf. Of het thema van de grote verliezen, niet alleen het overlijden van je zielenmaatje(s) en je dierbaren maar ook het verlies van die fantastisch baan die je had of het lijden aan een terminale ziekte. En in aansluiting daarop het thema van het leren omgaan met rouw en de mogelijke gevolgen daarvan als je dat negeert, ontwijkt of bang bent om hulp te vragen. Of zoals het thema van de mogelijke ziektes van het hart wanneer je letterlijk niet naar je hart luistert, niet zozeer de medische maar vooral de emotionele gevolgen.

De rode draad door deze thema’s is dat gevolgen in “zaken van het hart” uiteindelijk grensverleggend blijken te zijn. Het zijn (enorme) veranderingen op je levenspad. Of je dat wilt of niet, je kan er beter maar mee leren omgaan en het van een positieve, de zonnige kant proberen te benaderen … hoe moeilijk dat ook kan zijn … zodat je alles uit je leven kunt halen dat voor jou maar mogelijk is.

Grote verliezen

De grote verliezen in mijn leven zijn het overlijden van mijn zielenmaatjes, mijn dochter Anne Birgit en mijn echtgenote Mary-Anne.

Vlak voor haar overlijden vertelde Anne Birgit mij dat zij de laatste tijd naar informatie had gezocht hoe je kinderen die gingen sterven kan begeleiden en hoe hun ouders daarmee zouden kunnen leren omgaan. Zij had echter niets kunnen vinden dat in haar ogen geschikt was. Haar laatste wens was dat ik ouders ga begeleiden die een kind hebben verloren omdat zij heeft gezien wat ik kan.

Mijn echtgenote Mary-Anne ontving een kaart van een vrouw die binnen een van mijn teams werkte, een van mijn Gouden Teams. Zij kende de vrouw en liet mij de kaart lezen. De vrouw schreef dat zij mij een licht op haar levenspad vond door de manier waarop ik haar en haar teamleden wist te motiveren en te coachen … waardoor het onmogelijke … mogelijk werd.

In het weekeinde gaf Mary-Anne aan dat zij het compliment herkende en dat zij vond dat dit meer mijn toekomstig pad zou moeten zijn. Op dat pad zou ik volledig mijzelf kunnen zijn … wie ik in de kern ben. Het zou ook helpen bij de invulling van de laatste wens van onze dochter.

Twee dagen later overleed mijn zielenmaatje Mary-Anne.

Toch zou het nog een paar jaar duren voordat ik die belofte durfde in te vullen. Het betekende een andere professionele invulling van mijn leven … een geheel ander levenspad. En ineens overkwam het me omdat ik was vergeten echt naar mijn hart te luisteren.

Openhartoperaties
Het symbool van een hart dat een headset op heeft.
Luister naar je hart

Zes jaar terug heb ik twee openhartoperaties vlak achter elkaar ondergaan. Twee omdat de eerste keer bij het vervangen van de aortaklep tijdens de operatie bleek dat nog meer vernieuwd moest worden. Terugkijkend was het niet zozeer dat die operaties spannend waren, maar het was vooral de enorme impact daarvan op mijn leven. Een impact waardoor mijn levenspad veranderde.

Voorafgaand aan de openhartoperaties had ik mij via een collega ingeschreven voor een Europese opdracht. Aangezien ik voor de klant de nummer twee was geworden ging de opdracht aan mijn neus voorbij … jammer, volgende keer beter. Maar na die operaties vertelde mijn collega dat de klant de eerste drie mensen van de lijst wilde aannemen en hij kwam gelijk met de vraag wanneer ik kon komen voor een intakegesprek. Alleen … het bizarre was toen ik dat hoorde … ik helemaal geen zin meer had om dergelijk werk te (gaan) doen. Vergis je niet, ik vond het altijd machtig mooi werk waarbij ik mensen binnen mijn teams kon stimuleren om met plezier het werk te doen … telkens maar weer het “onmogelijke” waar te maken. Het werden mijn Gouden Teams. Fantastisch mooie jobs waren dat … ik genoot er altijd van!

Een kompasroos.
Verandering van levenspad

Na die openhartoperaties was het over … het was gewoon over. Hoe dat kon, dat weet ik nog steeds niet maar, ik had geen trek meer in wat ik vroeger deed. Ik veranderde van levenspad qua werk waardoor ik ging werken in het land van verlies en rouw als rouwbegeleider om op die manier invulling te kunnen geven aan de laatste wens van mijn beide zielenmaatjes, mijn dochter Anne Birgit en mijn echtgenote Mary-Anne.

Hartstilstand
Een lijn op een monitor met het ritme van een kloppend hart. De lijn eindigt in een flat-line naar het Licht.
En toen was er rust en vrede

Kortgeleden kreeg ik twee keer een hartstilstand. Het gebeurde in de ambulance nadat ik was flauwgevallen tijdens een wandeling in de duinen. Ik was geen moment bang. Pas achteraf realiseerde ik mij dat ik op het randje van de dood had gestaan en kwam de vraag bij mij naar boven … “Waarom was je niet bang?” Zelfs een vriendin die bij me was ervoer de rust om ons heen en was zich bewust dat er niet te bevatten krachten aan het werk waren om ons te beschermen en mij te ondersteunen. Tijdens de momenten dat mijn hart stilstond was ik mij heel bewust van de rust en de vrede om mij heen. Nee, ik was niet bang! Ik had een rotsvast vertrouwen dat er iets om mij heen was dat ervoor zorgde dat ik niet zou sterven en dat het allemaal goed zou komen.

Het was niet de bedoeling dat ik op dat moment zou sterven. Ik wist al dat voor mij het werken als rouwbegeleider het juiste levenspad was … maar nu weet ik zonder enige twijfel dat dit mijn missie is. Een missie die ik niet uit de weg ga in het Land van Licht. En juist dat laatste heeft zo’n enorme indruk gemaakt. Eigenlijk in dezelfde orde als na die openhartoperaties. Dit keer echter niet alleen op een dieper niveau, maar ook meer richting gevend.

Als rouwbegeleider ga ik mij specialiseren in het begeleiden van ouders die een kind hebben verloren … of gaan verliezen. Ik ben mij ook bewust geworden dat ik iets (naar anderen) moet gaan doen met de impact die Near Death Experience op een leven kan hebben. Hoe ik aan dat laatste invulling kan geven weet ik nog niet maar ik heb een blind vertrouwen dat ik dat vanzelf ga ervaren op mijn levenspad.

Blind vertrouwen

Misschien vinden jullie dit arrogant klinken maar ik heb een blind vertrouwen dat ik kan omgaan met wat op mijn pad komt … en dat ik de mensen die ik ga ontmoeten mag en kan begeleiden. Het is een hele diepe overtuiging. Achteraf beschouw ik die twee keer dat mijn hart stilstond als een Geweldig Cadeau … als een Godsgeschenk! Wat er toen allemaal gebeurde, mocht Weten, heb mogen ervaren en … de Near Death Experience had ik nooit willen missen. Ik voel mij begenadigd, gezegend, nederig … en één met het BewustZijn! Zoiets … maar dan op een veel dieper niveau.

Ware liefde
Een hart in het Licht.
Ware liefde

Wanneer ik kijk zoals ik nu in het leven sta, dan mag ik zeggen dat ik nooit bang was om te leven. Tegelijkertijd was ik ook nooit bang om na mijn overlijden te Zijn in dat andere Universum waar wij allen uiteindelijk naar toegaan.

Daarentegen was ik wel bang voor de aanloop naar mijn overlijden en de overgang naar dat andere Universum. Daar had ik duidelijk een mening over. Maar sinds die twee keer dat mijn hart stilstond en wat ik daarna heb mogen ervaren is ook die angst verdwenen. Wat ik nu ook besef is dat het verlies en de rouw van mijn beide zielenmaatjes op een punt is aangekomen dat ik hen weliswaar mis … en dat zal altijd wel zo blijven … maar dat ik met overtuiging nu ook verder kan met een nieuwe partner in mijn leven. Ik besef nu terdege dat met betrekking tot dat “kunnen” het in de afgelopen jaren mij heeft ontbroken om een nieuwe relatie aan te gaan.

Boodschap
Voorjaar. Takken in de knop.
Een nieuw begin

De boodschap die ik u als lezer van de blog “zaken van het hart” wil meegeven is dat wat u ook overkomt, er is bijna altijd een manier om met de situatie waar u op dat moment mee zit te kunnen omgaan … “een nieuw begin.” Het helpt door echt positief in je leven te staan. Het kan zomaar een nieuw begin zijn waarin je volslagen andere dingen gaat doen in je leven.

Beste Lezer, ik besef volledig dat positief in je leven staan moeilijk kan zijn van tijd tot tijd … ik weet het uit ervaring … maar voor zaken van het hart is het de moeite meer dan waard. Is het niet om het verlies van je kind … medische zaken met betrekking tot je hart … een hartstilstand en de diepere inzichten die je op dat moment mogelijk mag ontvangen … of liefde voor je partner, je zielenmaatje … het zijn allemaal zaken van het hart die het leven waard maken om geleefd te worden!

(113) Een blij gevoel

Een blij gevoel is dat gevoel waarbij je Hart & je Ziel dat knopje aandoen om in een donkere kamer het Licht te laten schijnen. Wees zelf dit knopje want alles is mogelijk! Een aantal seconden je hart verblijden, je Ziel verblijden en bovenal je Leven verblijden waardoor er andere Energieën je doen beseffen dat we allemaal maar luttele seconden op Moeder Aarde zijn om deze verwondering, bewondering te mogen delen zoals de Vlinder deed met mij en mijn zus.

Lieve Ziel wil je voor me schrijven?

In een onverwacht moment van één seconde, werd ik bij het binnentreden van een hal verrast door een mooie verschijning welke mijn kant op vloog. In deze ene seconde, bedacht ik mij of ik het zou vangen en het bevrijden van deze hal, omdat het buiten in de natuur behoort te vliegen. Alles tijdens deze ene seconde liet mij deze prachtige Vlinder vangen en naar een raam zoeken.

Terwijl ik zocht kon ik geen raam vinden, dan maar naar boven naar het terras waar ik deze mooie verschijning kon laten rusten.

Op weg naar het terras kwam mijn zus naar boven, en in mijn enthousiasme wilde ik dit wonderlijke gevoel delen … door heel voorzichtig mijn hand te openen liet ik de prachtige Vlinder aan mijn zus zien. Zij was net zo verbaasd door dit wonderlijke schouwspel dat ons zomaar deze ochtend werd gegeven.

Al pratend en al zoekende naar een poging om haar de vrijheid te schenken, probeerde mijn zus haar telefoon te pakken om een opname van haar te maken.

Wonder mooie vlinder

Al filmend bleef de Vlinder rustig op mijn hand zitten waarbij ze zich in haar mooiste outfit liet zien, een kleurenpracht die ons blij maakte, dat blije gevoel van binnen dat je niet kan uitleggen was al een paar keer voorbijgekomen gedurende deze luttele seconden, een diep respect, een diep waarderen, een diep één zijn, een diep één voelen met deze schoonheid uit de natuur. Ze had haar vleugels gesloten, en al lopende naar het terras, deed ze deze open, waarbij een kleurenpracht ons van binnen deed verwarmen en verwonderde op een manier die heel bijzonder was.

Terwijl we naar de hortensia liepen om haar op de bladeren te laten rusten en daarna de vrijheid tegemoet te gaan, bleef ze heel rustig zitten en sloot ze en opende ze af en toe haar vleugels. Tijdens deze korte periode van verbinding met drie schepsels uit de natuur voelden we dat dit, deze verbondenheid nodig was om ons te laten beseffen dat de natuur zoveel moois te bieden heeft en dat de natuur in ons zelf zo weinig nodig heeft om dit blije gevoel te laten zijn voor wat het is.

Op een gegeven moment, terwijl we tegen haar praatten, liet ze haar vleugels gespreid op mijn hand zien waarbij ik zei: “Ga maar … ga maar heerlijk de natuur in vliegen … om jezelf te mogen zijn.”

De schoonheid die ze uitstraalde in deze luttele seconden deed ons dit moment gedurende de rest van de dag doen verwonderen.

Een moment van bewustwording met deze prachtige Vlinder deed ons herinneren dat je elke seconde van de dag mag genieten, jezelf mag zijn en door allerlei omstandigheden je soms niet meer de schoonheid van deze Vlinder kan zien, kan voelen, kan delen op de manier die de Natuur je schenkt … gratis en voor niets.

Deze Vlinder staat voor dat stukje genieten, jezelf verblijden door eens te kijken door de ogen van deze schoonheid, die je doet verrassen, doet verblijden en verwarmen.

Denk als de Vlinder, spreidt je vleugels, laat je kleurenpracht zien, en neem soms even pauze om tot rust te komen zodat je daarna weer kan uitvliegen zoals jij dit wilt, naar een nieuwe plek, een nieuw gevoel, een nieuwe ontmoeting, een nieuwe ervaring. Ga op ontdekkingsreis in jezelf zoals de Vlinder deed in deze hal, en kijk wat je allemaal mag zien, in luttele seconden mag meemaken, die je eventjes stil doen staan in verwondering en bewondering van de natuur om je heen, op Moeder Aarde en de natuur in jezelf.

Laat de momenten van verdriet, van angst, van pijn, van teleurstelling wegvliegen zoals de Vlinder en laat het blije gevoel, het gevoel van eenheid, gevoel van verbondenheid die je jezelf mag schenken, mag delen in deze seconden van één zijn je vervullen.

Een blij gevoel is dat gevoel waarbij je op dat Hart & Ziel knopje kan drukken om in een donkere kamer het Licht te laten schijnen. Wees zelf dit knopje want alles is mogelijk! Een paar seconden je hart verblijden, je Ziel verblijden en bovenal je Leven verblijden, waardoor er andere Energieën je doen beseffen dat we allemaal maar luttele seconden op Moeder Aarde zijn om deze verwondering, bewondering, te mogen delen zoals de Vlinder deed met mij en mijn zus.

Daar ben ik deze schoonheid dankbaar voor.

(112) Een overdonderend verlies

Een overdonderend verlies overkomt je. Op dat moment weet je niet meer wat te doen, maar uiteindelijk krijg je het toch op de een of andere manier voor elkaar. Besef wel dat het vaak een lange en moeizame reis kan zijn, een reis in het onbekende, met vooral aan het einde van die reis toch ook weer vreugde en liefde. Het zal echter nooit weer worden zoals vroeger, er blijft altijd een restje pijn over.

Ineens was het daar … een overdonderend verlies

Kortgeleden heb je een overdonderend verlies geleden dat een enorme impact op je heeft. Het lijkt wel alsof je in een diep gat bent gevallen, dat jouw wereld stilstaat, dat je zo verdoofd bent dat je niet meer weet wat te doen.

Het liefst zou je de klok terug willen zetten naar de tijd, die misschien niet perfect was, maar waarin je gelukkig was. Naar de tijd dat je de baan van je leven had en nog niet besefte dat het bedrijf waarvoor je werkte uiteindelijk failliet zou gaan. Of misschien naar de tijd toen die dierbare bij je was, die er altijd voor je was en die je altijd ondersteunde, je moed gaf, om wie jouw wereld draaide, maar er nu niet meer is. Of misschien naar de tijd waarin je je goed en gezond voelde en geen enkel vermoeden had dat je ernstig ziek was en je na veel intensieve behandelingen uiteindelijk van de arts te horen kreeg dat je was uitbehandeld en een vervolgbehandeling (nog) niet bestond.

Een overdonderend verlies resulteert in rouw en rouwverwerking.

De enorme emotionele impact van het verlies kan vragen bij je naar boven brengen als “heeft mijn leven nog wel zin” of “hoe ga ik verder met mijn leven” of “wat is het doel nog in mijn leven?” Die vragen zullen de impact van het verlies zeker niet doen verminderen, integendeel.

Dat voor jouw overdonderende verlies en de daaruit voortvloeiende rouw kan ook nog eens worden versterkt door meningen en houdingen van de mensen om je heen. Mensen die net als jij zijn betrokken met datzelfde verlies maar dat op een andere manier in hun werkelijkheid proberen te verwerken. Mensen die misschien niet beseffen dat iedereen rouw op een eigen manier verwerkt.

Het zijn aangepaste voorbeelden, of zo je wilt cases, die mij en mijn gezin zijn overkomen. In het geval dat je jezelf daarin herkent hoop ik dat deze blog je tot steun kan zijn.

Het begint met de acceptatie dat wat gebeurd is … is gebeurd

Rouwverwerking, de naam zegt het al, is een proces dat zolang duurt als het duurt en dat voor iedereen op een andere manier verloopt. Voordat het proces van de verwerking van jouw rouw echter kan beginnen zal je eerst voor jezelf moeten kunnen erkennen dat dat grote verlies dat je is overkomen, onomkeerbaar is. Dat je accepteert dat er geen weg meer terug is omdat het bedrijf waarvoor je werkte failliet is of … dat jouw dierbare is overleden of … dat jouw ziekte terminaal is … en dat wat anderen van jouw verlies en jouw rouw vinden eerder een spiegel voor henzelf is dan dat jij daar iets mee moet.

Jouw acceptatie van je verlies wil niet zeggen dat het proces van jouw rouwverwerking “gladjes” verloopt. Er kunnen momenten zijn waarop het op het ene moment lijkt dat je je verlies hebt geaccepteerd terwijl het op een ander moment lijkt dat dat nog lang niet zo is. Misschien ben je jezelf daar niet eens van bewust, maar dat van het ene op het andere moment veranderen van de acceptie van je verlies kan bij jou de nodige emoties opwekken die zich kunnen vertalen naar reacties in jouw lichaam en/of in je gedrag naar anderen. Hetzelfde geldt voor de mensen in jouw directe omgeving. Het maakt het er allemaal niet gemakkelijker op. 

En dat was alleen nog maar het begin. Ja, de verwerking van rouw vraagt veel energie. Jung zei het destijds al, rouwen en de verwerking van rouw is hard werken.

Dan komen de vragen, de levensvragen, waarop antwoorden nodig zijn

Antwoorden op levensvragen als “heeft mijn leven nog wel zin” of “hoe ga ik verder met mijn leven” of “wat is het doel nog in mijn leven” helpen bij de acceptie van de realiteit van het verlies. In mijn blog kan ik geen antwoorden op dergelijke vragen geven omdat de antwoorden worden beïnvloed door wie je bent, door jouw achtergrond en cultuur, en hoe je bent gevormd tijdens je leven.

“Mmm …” hoor ik je denken … “maar hoe kan ik als lezer dan antwoorden krijgen op deze weliswaar basale, doch voor mij belangrijke levensvragen?”

Naar mijn mening is het belangrijk dat je niet in een negatieve energiespiraal terecht komt, want hoe langer het duurt hoe lastiger het wordt om dit weer om te buigen. Maar niet iedereen herkent of erkent dat bij zichzelf.

Belangrijk is ook van een positieve grondhouding uit te gaan waardoor problemen mogelijkheden worden, obstakels lessen, en je zorgen gewoon een deel van je leven zijn.

Mijn uitgangspunt is ook dat mensen kunnen veranderen … ook jij kan veranderen … vanuit je hart en met alle onvoorwaardelijke liefde dat in ons universum ook maar beschikbaar is.

Makkelijk gezegd, maar werkelijk doen en blijven doen is toch iets anders. Het vraagt veel energie en vooral doorzettingsvermogen. Maar niet iedereen heeft dat ervoor over.

Hoe pak je dat aan … omgaan met verlies?

Het helpt wanneer je afleiding hebt van het grote verdriet. Bijvoorbeeld omdat je kinderen hebt die jouw verzorging, tijd en aandacht nodig hebben. Of je hebt in je directe omgeving mensen die van jouw hulp afhankelijk zijn. Of je hebt een baan. Maar niet iedereen heeft dat.

Het helpt wanneer je oude zaken afstoot. Wanneer je openstaat voor andere ideeën, andere signalen, andere waarnemingen. Maar niet iedereen kan dat.

Het helpt wanneer je gaat herkennen dat je angst te maken heeft met je gedachten die je vertellen dat iets niet mogelijk is, maar dat wanneer je in mogelijkheden en uitdagingen kan denken je je verder kan ontwikkelen en nieuwe kansen kan creëren. Maar niet iedereen wil dat.

Het helpt wanneer je het begaande pad durft te verlaten, en terwijl je je over het voor jouw onbekende pad worstelt je uiteindelijk een nieuw pad ontdekt met nieuwe en meer mogelijkheden dan je ooit durfde te dromen. Mogelijkheden die voor jou een nieuwe werkelijkheid worden. Maar niet iedereen durft dat.

Het helpt wanneer je niet uitgaat van wat anderen vinden dat je moet doen, maar dat je juist luistert naar wat je hart je vertelt … dat je luistert naar je gevoel. Maar niet iedereen heeft daar de moed voor.

Een perspectief …

Om je een steun in de rug te geven tijdens de verwerking van een overdonderend verlies kan ik je uit eigen ervaring de volgende perspectieven aanreiken.

Wanneer je uiteindelijk met vallen en telkens weer opstaan het proces van jouw rouwverwerking doorloopt dan ontdek je op een gegeven moment dat de rauwe rouw die je in het begin ervoer is veranderd in de zachte pijn van het verdriet. Dat de pijn een leefbaar en een essentieel onderdeel van jou is geworden … het heeft je gemaakt tot wie je op dat moment bent.

Het kan zelfs zo zijn dat je uiteindelijk zo bent veranderd dat mensen in je omgeving zich afvragen hoe dat zo is gekomen, terwijl jij je afvraagt waarom je niet eerder bent begonnen met de activiteiten waar je je op dat moment mee bezig houdt.

Achteraf kan je van mening zijn dat het grote verlies dat je hebt ervaren, nodig was om je op het levenspad te zetten waarover je op dat moment loopt … dat je trots op jezelf mag zijn op wie je bent geworden … op wat je doet. Wat een ander daarvan vindt is aan de ander en voor jou niet relevant.

Achteraf besef je misschien nog vaag dat er voorafgaand aan en tijdens dat grote verdriet weliswaar negatieve aspecten waren, maar later herinner je je vooral de mooie zaken in je leven. Het geeft ruimte in je hoofd, in je denken … het lucht op.

Terugkijkend in de tijd …

Een overdonderend verlies overkomt je. Op dat moment weet je niet meer wat te doen, maar uiteindelijk krijg je het toch op de een of andere manier voor elkaar. Besef wel dat het vaak een lange en moeizame reis kan zijn, een reis in het onbekende, met vooral aan het einde van die reis toch ook weer vreugde en liefde. Het zal echter nooit weer worden zoals vroeger … er blijft altijd een restje pijn over.

Voor die baan van je leven die je verloor is uiteindelijk een andere bezigheid in de plaats gekomen die veel meer voldoening geeft. Voor de dierbare die je verloor en waarvan je het samen zijn van mens tot mens mist … misschien zelfs nog steeds heel erg mist … daarmee ben je toch nog steeds op de een of andere manier van hart tot hart verbonden. En door die (terminale) ziekte heb je uiteindelijk van moment op moment leren leven en genieten.

Beste lezer, ik heb geleerd om het leven op een positieve manier te benaderen. Dat ging niet vanzelf. Twee intense rouwprocessen hebben daaraan bijgedragen. Het was hard werken en er waren momenten dat ik niet meer wist hoe ik verder moest in het leven of hoe ik de antwoorden op mijn levensvragen kon vinden. Maar wanneer iemand mij nu vraagt: “Als jij de keuze zou hebben met de kennis die je nu bezit, om je leven volledig over te doen? Wat is dan je antwoord?” dan zou ik volmondig ja zeggen!

Ik hoop dat deze blog ook jou op weg kan helpen met de verwerking van jouw rouw.

(111) Goede wacht

Dit keer een bijdrage uit de wijkverpleging. Hoe professioneel deze medewerkers ook zijn naar hun cliënten, het is en blijft mensenwerk. Dat komt nog het meest tot uiting wanneer het dagelijkse werk zich uitstrekt naar de palliatieve zorgverlening. Naast professie komen dan toch ook emoties om de hoek kijken. Het is en blijft immers werk voor mensen door mensen en alles wat daarbij komt kijken. Voor al deze medewerkers is het wat mij betreft niets dan lof!

En dan volgt nu de bijdrage van Nella … een bijdrage uit de wijkverpleging, ergens in het land.

“Goede wacht,” dit waren de woorden die ik jarenlang heb gehoord. In de nachtdienst, nadat ik u de zorg had verleend die u nodig had.

De band die ik met u heb gehad was bijzonder, ons leeftijdsverschil van 40 jaar deed daar niks aan af. U noemde u mij uw vriendin. Niet zozeer dat ik bij u op bezoek kwam buiten mijn werktijd om … al hoewel. De vele gesprekken over het leven zelf, zoals de strijd om als hoogopgeleide vrouw in die tijd te willen blijven werken toen u getrouwd was en kinderen kreeg. Dat was in die tijd zeer ongebruikelijk en heeft heel wat strijd gekost. Maar u heeft volgehouden en nooit opgegeven waarin u geloofde. Dat waren de krachtige verhalen. Jezelf blijven ontwikkelen, niet stilstaan, want dat was per definitie achteruitgang. Zelfstandig als vrouw zijn en blijven, eigen regie voeren… Dat was één van de vele verhalen en lessen en leer momenten over het leven zelf. Ook de liefde voor uw overleden echtgenoot, die u zo heeft gesteund in die jaren van strijd om als vrouw je eigen weg te volgen. De vele dankbare momenten met uw man, kinderen en kleinkinderen samen. De bezoeken van uw kinderen, die zeer geregeld kwamen en de kleinkinderen noemde u cadeautjes.

Het is 4 mei 2019, dodenherdenking. Uw gezondheid gaat heel snel achteruit, wanneer ik zoals altijd rond de klok van middernacht binnen kom. Zoals altijd staat de tv aan, maar nu niet met de nieuwsrubrieken, maar de Tweede Wereld Oorlog is aan de gang. De bommen en al hetgeen wat erbij hoort, verlicht en overspoelt aan geluid uw woonkamer, van een op dit moment veel te groot tv-scherm. Ik zie aan u dat de WO II zich niet alleen op de tv afspeelt, maar ook in u. U zegt met een iets wat betraand gezicht, wat ik zeer zelden in al die 7 jaar niet eerder heb gezien bij u, dat ik mag gaan en dat als het mij uitkomt later op de nacht of zelfs in de ochtend mag terugkomen. Uw stem trilt. Mijn twijfel om te gaan is groot, maar omdat u het zo nadrukkelijk zegt en u niet van poespas houdt, loop ik in eerste instantie weg. Maar voordat ik door de deur naar buiten ga, loop ik terug en vraag: “Mag ik met u meekijken, zodat wij samen zijn …?” “Als jij dat zo graag wilt” en “heb jij daar wel tijd voor?” vroeg u op een scherpe toon aan mij. Voor sommige situaties maak ik graag tijd vrij. Ik ken u en snap dat u het snel al ziet als medelijden of te veel betrokkenheid. Ik moet het voorzichtig overbrengen. Want het idee alleen al. Dat je een ander nodig zou hebben, of medelijden zou krijgen. Dat paste helemaal niet bij u en daar gingen uw haren recht van overeind staan. Dat wist ik wel. “Ik kom toch altijd even naast u zitten” was mijn antwoord, om normaal gesproken de dag door te nemen. “Dat was waar”, bevestigde u. De toon werd alweer veel milder. Eenmaal naast u, voelde ik de trilling in uw handen, en als zo vaak pakte ik ze even vast, zo ook nu. Doordat uw handen zo trilden, omsloot ik ze met mijn tweede hand. Nietszeggend keken wij samen die film af. Ik weet dat u absoluut niet over de oorlog wilt praten, ondanks onze zeer hechte band. Dat tijdperk is voor u een gesloten boek. Als eenmaal de film afgelopen is, geef ik u de zorg die wij elke nacht bij u geven.

“Vond je het niet vervelend, dat je bent gebleven?”, was uw vraag aan mij. “Nee, het samen zijn op dit moment bij u, is voor mij zoveel meer van betekenis”. “Voor mij ook”, zegt u. “Jij weet helemaal niet hoeveel jij voor mij betekent, want ik zeg het eigenlijk niet zo vaak tegen je. Zelden eigenlijk.” “Dat hoeft ook niet. Sommige situaties voel je gewoon aan,” was mijn antwoord. Dit is de essentie van zorg. Dat weet ik al veel langer, maar nu voelde ik het ook zo nadrukkelijk.

In de laatste week van uw leven wordt u benauwder, onrustiger en angstiger in toenemende mate. Ik heb die week toevallig zelf nachtdienst. Tijdens de vele uren van angst en onrust was ik bij u. De vragen die in dit soort situaties altijd gevraagd moeten worden, stelde ik. En waar wij het ook al veel eerder over gehad hadden, toen er nog niks aan de hand was. U wilde rustig, het liefst slapend sterven. De gesprekken worden intenser, uw gevoeligheid en uw zachte kant komen veel meer naar boven drijven, net zoals de tevredenheid over een voltooid leven. Het was zo’n mooie waardevolle tijd samen in de laatste week. De cocktail aan medicatie die iemand krijgt als diegene ernstig benauwd of onrustig is (in een bepaalde fase) en dat ook zo wil, zoals bij u dat het geval was zou die avond, wordt gestart. En, zoals beloofd, zal ik u nog verzorgen.

Het hoogtepunt van onze band en contact werd voor mij bereikt, toen uw zoon mij opbelde en vroeg of ik nog wilde langskomen zodat u nog bij kennis afscheid van mij kon nemen. Natuurlijk zou ik langskomen. Met toch wel heel wat lood in mijn schoenen ging ik naar u toe. Ik vond het eerlijk gezegd toch moeilijk, maar eenmaal bij u, overviel mij de rust die u had. Van de angst en onrust was niks meer te merken. U was klaar voor de laatste reis. Vrolijk bijna vroeg u aan mij, of u mij wat mocht geven. Die vraag had u al vaker gesteld aan mij. Zoals ook nu, hoef ik niets van u te hebben. “Alles wat u mij zou willen geven, vervaagt bij het contact en de band die wij hebben gehad”. U glimlachte naar mij. “Je hebt wel gelijk, wat wij hadden samen was uniek in alle opzichten”. Met mijn laatste groet en een kus op uw wang verlaat ik uw woning. Onderweg naar huis, rollen de tranen over mijn wangen. Niet om het feit dat u snel komt te overlijden, maar om de mooie en vele herinneringen die wij samen hebben gehad. Ik realiseerde mij: dit is en was LIEFDE. Ik voel liefde en dankbaarheid voor de tijd met u samen. En een enorm gemis voor de tijd die komen gaat waarin ik u moet missen.

Dag Lieve Vriendin!