Na het verlies van een dierbare staat het leven voor je vaak volledig op zijn kop. Zodanig zelfs, dat je heel andere dingen gaat doen in je leven dan toen je dierbare nog leefde. Ik heb mensen na een enorm verlies helemaal tot ontplooiing zien komen. Je kende ze bijna niet meer terug, alsof ze nu pas echt leven. Het levenspad waarop zij liepen was als het ware van richting veranderd.
Het verlies van een dierbare is niet de enige gebeurtenis dat je levenspad kan veranderen. Om maar wat voorbeelden te noemen: het ontmoeten van je eerste liefde, of je nieuwe liefde, of je huwelijk, of de geboorte van je kind, of de geboorte van een kleinkind. Maar het hoeft niet altijd over anderen te gaan. Het kan ook over jezelf gaan: zoals het met succes afronden van een opleiding, of door ontslag uit je werk, of door een faillissement van je werkgever of misschien wel van jezelf, of door zomaar een toevallige gebeurtenis. Gebeurtenissen die kunnen leiden tot het krijgen van nieuwe vrienden, maar ook het verliezen van vrienden. Gebeurtenissen die je inzicht geven wie je echte vrienden zijn of wat echt belangrijk is in je leven. Al zal je dit meestal achteraf pas beseffen, het zijn gebeurtenissen die je levenspad (soms drastisch) veranderen.
Waar het naar mijn mening om gaat is dat je ten gevolge van deze gebeurtenissen nu andere keuzes maakt die je vroeger nooit zou hebben bedacht, laat staan genomen.
Waren we vroeger dan niet gelukkig en vinden we dat we dat nu dan wel zijn omdat we nu heel andere keuzes in het leven maken? Dat denk ik niet! Mensen waren vroeger ook gelukkig en tegenwoordig kunnen mensen ook ongelukkig zijn. Maar toch vraag je je af waarop de keuzes die ze vroeger maakten, waren gebaseerd.
Vaak wordt als antwoord gegeven dat tegenwoordig de mogelijkheden voor ons heel anders en beter of geavanceerder zijn dan vroeger. En ook dat normen en waarden zijn veranderd. Persoonlijk vind ik dat een cliché. Vroeger, toen ik over de wereld reisde voor mijn werk, voelde ik mij soms net een tijdreiziger. Soms kwam ik op plaatsen terecht waar het voor mij voelde alsof ik jaren in de geschiedenis terug ging. Op andere momenten bezocht ik bedrijven, en zag ik producten en werkwijzen die zo geavanceerd waren dat het net was alsof je in de toekomst was aangekomen. Naar mijn mening wordt de mate van de verandering van de wereld en de cultuur waarin wij leven bepaald door de mate van acceptatie door de mensen binnen die cultuur. Het kan ook zijn dat er krachten aan het werk zijn waardoor de mogelijkheden binnen een maatschappij of cultuur minder geavanceerd worden dan vroeger. Maar, alle culturen zijn niet één op één op alle terreinen met elkaar te vergelijken. Wat wij in onze cultuur belangrijk vinden, hoeven anderen in hun cultuur niet belangrijk te vinden. Dat is niet erg, zolang we elkaar accepteren!
Nee, de reden dat mensen, vooral na een groot persoonlijk verlies, een volledig andere keuze maken zit in hen zelf. Naar mijn mening gebeurt (bijna) niets toevallig. Zij dienden in eerdere fasen van hun leven een aantal lessen te leren. Lessen die voor hen op dat moment belangrijk waren, en misschien zelfs nu nog zijn. Lessen die zij eerst dienden te leren, en vooral ook inzicht gaven, voordat ze verder konden op hun levenspad. Deze mensen beginnen letterlijk weer opnieuw, alsof ze weer in het begin van hun leven staan, alleen dit keer met een enorme dosis aan kennis en ervaring. Deze mensen leven als het ware meerdere levens in één mensenleven.
Deze mensen weten beter wat ze nu willen doen en met meer passie dan vroeger. Ze kunnen nu de gevolgen van hun keuzes beter inschatten. Ja, ze maken nog steeds fouten en dat zullen ze ook blijven doen, maar het verschil is dat ze nu ook beter met hun fouten kunnen omgaan. Daar komt bij dat risico’s die ze eventueel kunnen lopen door hen lager worden ingeschat dan vroeger. Vroeger had je de verantwoording voor je gezin. Vooral de financiële verantwoording en / of ernstige en langdurige ziektes in het gezin wilde nog wel eens een beperkende factor zijn in wat jij en je dierbare samen wilde bereiken. En zeker wanneer je kinderen volledig op eigen benen staan, heb je aan niemand meer verantwoording af te leggen en kan je in principe doen wat je wilt.
Ik heb geleerd dat je kansen moet aangrijpen die je worden geboden. Dat is eenvoudig gezegd, je moet ze natuurlijk wel eerst zien. Het voelt meestal als een cadeautje en achteraf voelt het soms ook alsof een wonder is gebeurd. Het komt erop neer dat je niet alleen bewust bent op wat er gebeurt in je omgeving, maar ook dat je tegelijkertijd bewust bent van je emoties, van je gedachten, je gevoel en de wisselwerking tussen dat alles. Daar vraag je nogal wat van jezelf.
Wanneer je een drukke baan hebt en/of een gezin of een relatie hebt dan gebeuren er vaak veel dingen tegelijkertijd. Om het voorzichtig te zeggen, je hebt niet altijd de tijd om je omgeving, jezelf en de wisselwerking daartussen te analyseren. Je hebt eerder het gevoel dat je bezig bent met blussen van brandjes, dan met bewust te leven. Laat staan dat je de kansen ziet die je af en toe worden geboden. En zelfs al mocht je de kansen zien die je worden geboden dan is het nog maar de vraag of je de gevolgen of de veranderingen hiervan accepteert. Wanneer je een relatie hebt zijn de gevolgen van dergelijke beslissingen van een geheel andere orde dan wanneer je alleen bent. Na het verlies van een dierbare verandert jouw “omgeving” echter volledig en word je feitelijk gedwongen om na te denken hoe je verder gaat. Misschien is dat ook wel een reden om heel andere dingen te gaan doen dan je tot dan toe hebt gedaan, zeker wanneer eventuele kinderen uit huis zijn.
Wat ik ook heb geleerd is dat zodra je weer vooruit kijkt in het leven de harde kant van het verlies en rouw eraf gaat, het allemaal zachter wordt, zodat je ermee kan omgaan. Het maakt ook beter zichtbaar wie jij bent.
Beste lezer, er is geen kant-en-klaar recept dat bij iedereen na het verlies van een dierbare tot onmiddellijk resultaat leidt. Het licht aan het einde van de tunnel zie je wanneer je er voor open staat. Dat gebeurt meestal pas wanneer je behoorlijk op weg bent met het verwerken van je rouw. Niet alleen dat, je moet ook bewust zijn op wat er in je “omgeving” gebeurt en de wisselwerking daarvan met je emoties, je gedachten en je gevoel. Dan ben je instaat vooruit te kijken en toekomst gericht bezig te zijn… het is een manier van leven.
